3 maruza. Yo‘l harakati xizmati majmualari Reja

3 maruza. Yo‘l harakati xizmati majmualari
Reja:
1.Harakat xizmati tizimlarini loyihalash, harakat xizmati turlari va inshootlari.
2.Haydovchi va yo‘lovchilarning dam olishini uyushtirish va ularga kompleks xizmat qilish asoslari
3.Avtomobil yo‘llariga xizmat qilish komplekslarining tasnifi va joylashishi
4.Yo‘l xizmati komplekslarining turlari va joylashishi
5.Dam olish va kompleks xizmat joylarida transport qo‘yiladigan maydonlar
6.Yo‘l bo‘yidagi xizmat komplekslari loyihasi tuzilishining asosiy qoidalari


1.Harakat xizmati tizimlarini loyihalash, harakat xizmati turlari va inshootlari.

Avtomobil yo‘llarida harakat xizmati tizimini loyihalash quyidagi asosiy vazifalardan iborat bo‘ladi: xizmat tizimi bino va inshootlari turi, o‘lchamlarini belgilash; alohida inshootlar loyihasini tuzish yoki andoza loyihalarni mahalliy sharoitga moslashtirish.

Loyihadagi birinchi va ikkinchi vazifani yo‘lchilar hal qilishi kerak. Uchinchi vazifada yo‘lchilar faqat qisman ishtirok etadi, ya’ni, bino yoki xizmat majmualari loyihasini tuzish ixtisoslashgan tashkilotlarga berilgan bo‘lsa inshootlarning joylashishi yo‘lchilar bilan kelishiladi.
Avtomobil yo‘llaridagi harakat xizmati turlarining hammasini uchta asosiy guruhga bo‘lish mumkin:
1) harakat sharoiti, diqqatga sazovor joylar, aloqa vositalari, qisqa dam olish joylari va boshqalar haqida umumiy ma’lumot berish xizmati;
2) haydovchi va yo‘lovchilar uchun madaniy, maishiy xizmat turlarini taklif etish – ovqatlanish, dam olish, tunash, avtomobillarga texnik xizmat ko‘rsatish – yonilg‘i, moylash materillari bilan ta’minlash, texnik ko‘rikdan o‘tkazish, ta’mirlash;
3) avariya xizmati va yo‘l harakati xizmati – YTH bo‘lganda jarohat olganlarga tibbiy xizmat ko‘rsatish, shikastlangan avtomobillarni ta’mirlash;
Xizmat ko‘rsatiladigan sub’ekt yoki ob’ektlarning xususiyati, qatnov zonalari va vazifasiga qarab harakat xizmati inshootlarini quyidagi guruxlarga bo‘lish mumkin:
- qisqa dam olish va mashina qo‘yish joylari – barcha tur va o‘lchamdagi maydonchalar, manzara tomosha qilinadigan maydonchalar, umumiy ovqatlanish va savdo muassasalari, tarixiy joylar, bog‘lar, muzeylar, qo‘riqxonalar, umumiy dam olish joylari oldidagi avtomobil qo‘yish joylari;
- jamoat transporti bilan xizmat qilish inshootlari, avtostansiyalar, avtobus bekatlari;
- avtomobillarga texnik xizmat ko‘rsatish inshootlari – avtoyoqilg‘i quyish shahobchalari (AYQSh), texnik xizmat shahobchalari (TXSh), texnik yordam punktlari (TYP), avtomobillarni yuvish punktlari (asosan, shaharga kirish joylarida);
- umumiy ovqatlanish maskanlari – yo‘l yoqasidagi kafelar, bufetlar, bufet avtomatlar, o‘z-o‘ziga xizmat qilish oshxonalari, restoranlar;
- uzoq dam olish joylari va xizmat majmualari – yo‘l yoqasidagi mehmonxonalar, motellar (katta shaharlar o‘rtasida quriladigan va yo‘ldan o‘tadiganlar uchun mehmonxonalar), kempinglar – avtosayyohlar lagerlari, shahar chetidagi umumiy dam olish joylari, dam olish majmualari va avtopansionatlar, aholi kam yashaydigan rayon yo‘llaridagi reysdagi transport vositalari haydovchilari dam oladigan profilaktoriylar;
- yo‘l nazorati va harakat xavfsizligi inshootlari – DYXX doimiy postlari, HXX (NO‘P) nazorat-o‘tkazish punktlari;
Yuqoridagi tasnif hududni (ob’ektlarni) qamragani bilan inshootlarning tasnifini bermaydi. Inshootlarning bitta uchastkada yig‘ilishiga qarab quyidagicha tasniflanadi:
- alohida joylashgan, mustaqil, bir maqsadda ishlatiladigan inshoot;
- blok ko‘rinishidagi, bitta bino yoki binolar guruhida 2-3 savdo, ovqatlanish korxonasi joylashadi;
- harakat xizmati majmualari, ularning tarkibiga kiradigan, ular bilan bitta yoki yonma-yon yerda joylashgan alohida yoki blokda birga joylashgan maskanlar, inshootlar;
Amaliyotda foydalanish uchun yo‘llarda vazifasi cheklangan bino turlarini qurish maqsadga muvofiq emas. Yo‘lni obodonlashtirish uchun taklif etilayotgan loyihalar me’moriy rejalash va qurilish yechimlari o‘zgaruvchan bo‘lishi, umumlashgan yacheykalar soni cheklangan bo‘lishi kerak, ya’ni ularni turli kompozitsiyalarda ishlatib bino rejasini o‘zgartirish imkoniyati bo‘lishi, kapitalligi, qulayligi, sig‘imi turlicha bo‘lishi, istalgan, xususan, yo‘l bo‘yidagi rel’efda ishlatish mumkin bo‘lishi kerak.