№3 ma’ruza mavzu: Tabiiy tosh materiallarri

Elektr tokini o‘tkazuvchanlik xususiyati tosh ashyolarning zichligiga va suv shimuvchanligiga bog‘liq. Tabiiy toshlardan dielektrik ashyolar sifatida asosan, marmar va slanetslar ishlatiladi.
Tosh ashyolarning mustahkamligiga va ularning qayta ishlanish darajasiga qarab Moos shkalasi bo‘yicha qattiqdigi aniqlanadi.
Tog‘ jinslarining turlarini o‘rganishda ularning tashqi ko‘rinishidagi belgilari quyidagi tarzda yozib boriladi:
1. Jinsning shakli, undagi qatlamlarning yo‘nalishi, darz yoki yoriqlarning soni va kattaligi.
2. CHo‘kindi tog‘ jinslarining mineralogik tarkibi va ulardagi tabiiy sementning xususiyati. Jinslarning mineralogik tarkibi 5.2-jadvalda keltirilgan jins hosil qiluvchi asosiy minerallarning tasnifidan foydalanib aniqlanadi. Tosh tarkibidagi tabiiy sementning xususiyatini aniqlash uchun jins avvalo sinaladi. Agar jins mustahkam va chidamli bo‘lsa, undagi bog‘lovchi tabiiy sement, qum, tuproq, mustahkamligi kichik bo‘lsa, loyli sement bo‘ladi.
3. Rangi va mineral donalarning o‘zaro ichki bog‘lanishi shu jinsning quruq holatida ikkiga bo‘lib anikdanadi.
Tajribahonada sinash ishlarining hajmi va toshlarni ishlatishga yaroqli-yaroqsiz ekanligi yuqorida keltirilgan shartlar aniqlangandan keyingina topiladi.