3-Ma’ruza. Kompyuterlarning dasturuy ta`minoti. Operatsion tizimlar. Reja

Tizimli dasturlar amaliy dasturlar bilan birgalikda bajariladi va ular kompyuterning – 

markaziy prosessor, xotira, kiritish-chiqarish kabi  resurslarini boshqarishga xizmat qiladi.  

Tizimli dasturiy ta’minot strukturasi. 

Bu  dasturlar  umum  foydalanuvchili  bo’lib,  ular  barcha  kompyuter  foydalanuvchilari 

uchun  mo’ljallangan  bo’ladi.  Tizimli  dasturlar  shunday  ishlab  chiqiladiki,  ular  amaliy 

dasturlarni  kompyuterda samarali ishlashini ta’minlaydi 

Tizimli dasturlar sinfi dasturiy ta’minotiga quyidagi guruhlar  mansub bo’ladi: 

1.Operatsion  tizimlar,  kompyuterda  hisoblash  va  qayta  ishlash  jarayonlarini 

ta’minlash,  kompyuterni  tezkor  va  diskli  sohalari  resurslarini  taqsimlash,  foydalanuvchini 

dasturini  yuklash  va  unda  ishni  yakunlash,  foydalanuvchini  kompyuter  bilan  muloqat 

usullarini (interfeys) tashkil qilish kabi funksiyalarini amalga oshiradi.  Masalan, MS DOS, 

Windows' 95' 98’ 2000’ XP’  2007 vista’ 2008, 2010, Unix, Linux, Mac OS, OS/2. 

2.Drayverlar  –    yangi  qurilmalarni    kompyuterga  ulashni  ta’minlovchi,    kiritish-

chiqarish qurilmalari va operativ xotirani boshqaruv vazifalarini amalga oshiruvchi  maxsus 

dasturlardir.  Shuningdek,      vidiyeokarta,  grafik    tezlatkich,  CD-ROM,  DWD-ROM, 

klaviatura,  sichqoncha,  modem,  tarmoq  kartasi  kabi  qurilmalarni  ishlashi    ham    drayverlar 

orqali oshiriladi. 

3. Operatsion qobiqlar: WinCOM, Total, Norton Commfnder. 

4.  Utilitalar  -  kompyuterni  tarkibiy  qismlariga    xizmat  ko’rsatishni  ta’minlovchi  va 

maxsus  dasturlar. Ko’p hollarda utilit dasturlarning quyidagi tiplari ishlatiladi: 



 

nusxalash, u  kompyuterning qattiq  diskidagi  kerakli axborotlarni, disklarga va 

boshqa axborot tashuvchilarga tezkorlik bilan nusxalashni amalga oshiradi; 

