3 ma’ruza. Biologiyа o’qitish metodikasining rivojlanish tarixi. Reja O’zbekistonda tabiatshunoslikni o’qitish metodikasi

3 ma’ruza. Biologiyа o’qitish metodikasining rivojlanish tarixi

3 - MA’RUZA. BIOLOGIYА O’QITISH METODIKASINING RIVOJLANISh TARIXI.

Reja

1. O’zbekistonda tabiatshunoslikni o’qitish metodikasi.

2. Respublikamiz mustaqillikga erishganidan keyingi maorif sohalardagi islohatlar

 

Tayanch iboralar: o’qitish metodikasi, maktablardagi tabiiyot o’quv fanlari, maktablardagi biologiya o’quv fanlari, biologiya o’qitish metodikasiga oid darsliklar,jihozlar.

O’zbekistonda tabiatshunoslikni o’qitish metodikasi fanining paydo bo’lishi va rivojlanishi, rus – tuzem maktablari tashkil topishi bilan boshlandi. Rus tuzem makgablarida S.M. Gramenitskiyning natural ko’rgazmali megodi joriy etilgan. Ayniksa yangi usul maktablari tashkil bo’lganidan keyin unda arifmetika, tabiatshunoslik, geografiya kabi fanlar kiritilishi muxim vokealardan bo’lgan. 1917 yil oktabr revolyutsiyasidan 1931 yilgacha butun xalq maorifi tubdan o’zgardi. Podsho zamonidagi ko’p sonli tabaqali maktablarning o’rnini o’g’il va qizlarni birgalikda o’qitish uchun yagona umumta’lim mehnat maktablari egalladi. Sovet maktabining asosiy vazifasi yosh avlodni materialistik, dinga qarshi dunyoqarash ruhida tarbiyalashdan, mehnatda va unimli mehnat bilan bog’liq holda ta’lim va tarbiya berishdan, bilim olishda mustaqillikni tarbiyalashdan iborat bo’ldi. Chunonchi 1920 yili IV sinfdan boshlab hamma sinflarda haftasiga 22 soat ajratildi. Keyinchalik bu son barqaror turmay, kamaya bordi: 1927 yili – 17, 1933 yili – 15, 1945 yili – 13, 1963 yili – 11, 1966 yili -10, 1971 yili – 13, 1981 yili – 12 soat etib belgilandi. Revolyutsiyadan keyingi dastlabki yillardayoq, tabiiy tarixiy ta’lim sistemasini, programmalar va o’quv metodik qo’llanmalarni ishlab chiqish keng avj oldi. Majburiy programmalar yo’q edi va o’qituvchilar pedagogik ijodi uchun katta erkinlikdan foydalanardilar. 1930 yili to’qqiz yillik yagona o’rta maktablar o’rniga fabrika – zavod yeti yilliklari va kolxoz yoshlari maktablari tashkil etilgandi. Bu davrning tarixi juda saboq bo’larlidir: u xalq maorifidagi irodaviy boshqarish qanday oqibatlarga, maktab fanlari sistemasining buzilishiga hamda fan sifatidagi metodika va pedagogikani inkor etilishiga olib kelishini yaqqol ko’rsatadi. Keyinchalik VKP(b) Markaziy Komitetining qaroriga muvafiq FZS(fabrika – zavod yetti yillik maktab) va ShKN(kolxoz yoshlar maktablari)ni o’n yillik umumiy ta’lim maktablariga aylantirishi ishlari boshlanib ketdi. VKP(b) Markaziy Komitetining maktab to’g’risidagi tarixiy qarori ilmiy fan sifatidagi biologiya o’qitish metodikasining rivojlanishiga turtki berdi.