3-ma’ruza (2 soat) 5-mavzu. Ishlab chiqarishda faoliyat xavfsizligini boshqarish tizimini tashkil qilish(1 soat)

Ma’muriy javobgarlik quyidagi uch turda belgilanishi mumkin:

1. 
   Ahloqiy xarakterdagi javobgarlik (ogohlantirish, jamoat tartibidagi choralar);
   
2. 
   Mablag’ va pul undirish, bunda jarima va musodara qilish usuli qo’llaniladi;
   
3. 
   Tartib buzuvchining shaxsiga taalluqli bo’lgan javobgarlik (axloq tuzatish ishlari, ma’muriy-qamoq jazosi, vazifasidan chetlatish).
   

Mehnat xavfsizligi qoida va normalarini buzgan ishchi va xizmatchilarga ma’muriy javobgarlik tartibida ogohlantirish, jamoat tartibidagi choralar va ma’lum miqdorda jarima to’lash belgilanadi. Jarima va ogohlantirish bo’ysunish tartibida rahbar xodimlar tomonidan emas, balki mehnatni muhofaza qilishning davlat nazorat organlari yoki shahar va tuman deputatlari kengashi ijroiya qo’mitalari tomonidan tashkil qilingan komissiyalarning qarori bilan belgilanadi.
Mehnat muhofazasi haqidagi qonun, qoida va yo’riqnomalarni buzgan, yong’in xavfsizligi talablariga rioya qilmagan mansabdor shaxslar nazorat organlari tomonidan jarima solish yo’li bilan tortiladilar. Mehnat kodeksiga binoan jarima miqdori o’rtacha ish haqining 20% gacha, ayrim hollarda 50% gacha bo’lishi mumkin.
Moddiy javobgarlik – Bu ishchi va xizmatchilar ishlayotgan korxonada uning aybi bilan korxonaga keltirilgan moddiy zararni qoplashdir. Mehnatni muhofaza qilish qoida va normalarining ishchi va xizmatchi tomonidan buzilishi natijasida sanoat korxonasi moddiy zarar ko’rsa, shu zararning bir qismini yoki hammasini aybdor shaxs tomonidan to’lanishi moddiy javobgarlik chorasiga kiradi. Moddiy javobgarlik chegaralangan va to’liq javobgarlik tartibida belgilanishi mumkin.
Chegaralangan moddiy javobgarlikda sanoat korxonasiga yetkazilgan zarar ma’muriyat buyrug’iga asosan ishchi va xizmatchining oyligidan undirib olinadi. Bunda aybdor shaxsning roziligi bilan oyligidan (uchdan biridan oshmasligi sharti bilan) ushlab qolinadi.
To’liq moddiy javobgarlik jinoyat sodir bo’lgan taqdirda va aybdor jinoiy ish qilgan bo’lsa, uni javobgarlikka tortish bilan bir qatorda sanoat korxonasiga keltirilgan moddiy zararni ham to’liq qoplashga majbur qilinadi. Bunday javobgarlik qarorlarini tuman yoki shahar sudi organlari chiqaradi. Bu holda korxona ma’muriyati tomonidan aybdorning haqiqatdan ham aybdor ekanligini tasdiqlovchi hujjatlar ko’rsatilishi mumkin.