3. Lokal kompyuter tarmog’ida ishlashning afzalligi

Ukuvchilar va ukituvchilar kompyuterlari urtasida axborot almashishning maxsus dasturini kullash xisobiga ukuv jarayonini uslubiy takomillashtirish uchun tarmok muxitidan foydalanish imkoniyati. Shular sababli kuyidagilarni amalga oshirish mumkin: ukituvchi kompyuterida bajariladigan ishlarni ukuvchilar kompyuterida kursatish; ukituvchining kompyuter monitorida ukuvchilar kompyuterlari ekranlarini aks ettirish orkali ukuvchilar bajaradigan ishlarni nazorat kilish.

Global tarmokning yagona kommunkastiya uzeli bulganda lokal tarmokning xar kanday kompyuteridan global tarmok resurslariga kirishni ta’minlash.

Tarmok topologiyasi


Tarmok topologiyasi - bu kompyuterlar aloka kanallari birlashuvining mantikiy sxemasi. Lokal tarmoklarida kupincha kuyidagi uch asosiy topologiyaning biridan foydalaniladi: monokanalli, aylanma yoki yulduzsimon. Boshka kupgina topologiyalar shu uchtasidan kelib chikadi. Tarmok uzellarining kanalga kirish ketma-ketligini aniklash uchun kirish uslubining uzi zarur.
Kirish uslubi - bu moddiy darajada uzellarni birlashtiruvchi ma’lumotlarni uzatish kanalidan foydalanishni belgilovchi koidalar tuplamidir. Lokal tarmoklarida eng keng tarkalgan kirish uslublari Ethernet, Trken-Ring, Arenet sanaladi. Tarmok platalari moddiy kurilma bulib, xar bir kompyuter tarmogiga urnatiladi va tarmok kanallari buyicha axborot uzatish xamda kabul kilishni ta’minlaydi.
Monokanal topologiya tarmogi

Monokanal topologiya tarmogi barcha kompyuter tarmogini birlashtiruvchi bitta aloka kanalidan foydalanadi. Topologiya tarmogida eng keng tarkalgan uslub bu eltuvchi chastotani va ixtiloflarni aniklovchi kirish uslubidir (CSMA/CD).

Bunda avvalo tarmokning kirish uslubida kommunikastiya kanali buyicha ma’lumotlarni junatishdan oldin kanal tinglab kuriladi va u uning bush ekanligiga ishonch xosil kilgandan sunggina, paket junatiladi. Agar kanal band bulsa, uzel tasodifiy vakt oraligida paketni uzatishga kayta urinib kuradi. Bitti tarmok uzeli orkali uzatiladigan ma’lumotlar barcha uzellarga etib boradi, ammo bu ma’lumotlar uchun muljallangan uzelgina ularni aniklaydi va kabul kiladi.
Kanal bandligi oldindan eshitilib kurilsa-da, ikkita uzel orkali paketlarni bir vaktda uzatish paytida ixtilof paydo bulishi mumkin. Bu shu narsa bilan boglikki, signal kanal buylab utayotganda vaktinchalik ushlanib kolishi mumkin: signal yuborilgan, lekin eshitib kuriladigan uzelgacha etib bormagan buladi, natijada uzel kanalini bush deb xisoblab, uzatish boshlanadi. Bunday kirish uslubiga ega tarmokka Ethernet tarmogi misol bula oladi. Ethernet tarmogida lokal tarmoklar uchun ma’lumotlarni uzatish tezligi sekundiga 10 Mbitga teng (Mbit/s).
Kichik EXM, mikro EXM va nixoyat shaxsiy kompyuterlarning paydo bulishi ma’lumotlarni kayta ishlash tizimini tashkil etishga zamonaviy axborot texnologiyasini yaratishga yangicha yondashuvni talab etadi. Ayrim EXMlarning ma’lumotlarini markazlashgan xolda kayta ishlash tizimidan taksimlangan xolda kayta ishlashga utishi borasida mantikiy asoslangan talab paydo buladi.