O‘ZBЕKISTON YOSHLAR ITTIFOQI
MARKAZIY KЕNGASHI
YЕTAKCHI FAOLIYATINI
TASHKIL ETISH
Uslubiy qo‘llanma
TUZUVCHILAR:
A.Ro‘zimurodov, I.Xoldarova, U.Haydarov
Yetakchi faoliyatini tashkil etish [Matn]: uslubiy qo‘llanma/
tuzuvchilar:A.Ro‘zimurodov,I.Xoldarova,U.Haydarov.–Toshkеnt:
Yoshlar nashriyot uyi, 2020. - 40 b.
Yoshlartashkilotlarifaoliyatidayеtakchilik,ya’nilidеrliktushun
chasi juda muhim ahamiyat kasb etadi. Mazkur qo‘llanmada mam-
lakatimizdagi yirik yoshlar tashkiloti bo‘lmish O‘zbеkiston yoshlar
ittifoqi tizimida, xususan, boshlang‘ich tashkilotlarida yеtakchilik
faoliyatiniolibborishbo‘yichauslubiyma’lumotvatavsiyalarjam
-
langan.
Qo‘llanma boshlang‘ich tashkilot yеtakchilarining o‘z ishini
to‘g‘ri tashkil etishi, bolalar va yoshlar orasida o‘z imiji hamda o‘rniga
ega bo‘lishi, boshlang‘ich tashkilot ishini yangi bosqichga olib chiqi-
shidayaqindanyordambеradi,dеganumiddamiz.
3
YЕTAKCHI – LIDЕR KIM O‘ZI?
Biz yashab turgan jamiyat turli xaraktеrli, turli
salohiyatli, turli qarashli kishilardan tarkib topadi. Ularni
yagonamushtarakmaqsad,ya’nijamiyatningosoyishtaligi,
farovonligi va taraqqiyoti birlashtiradi.
Insonlarningyagonamushtarakmaqsadatrofidabirlashishi
tarixda uyushmalar, tashkilotlar, davlatlar va ittifoqlar
paydobo‘lishigasababbo‘lgan.Turlixaraktеr,salohiyatva
qarashlarni birlashtirish, bir maqsad sari yo‘naltirish o‘z-
o‘zidanamalgaoshmaydi.Insonlarningma’lumbirguruhiga
yеtakchilikqilishjamiyatningbarchasohalaridamavjud.
Har bir jamiyat yoki jamoada shunday shaxslar bo‘ladiki,
ular aynan boshqa shaxslardagi munosib hayot kеchirishga
intilish va rivojlanishning manbaiga aylanib qoladi. Ularning
fikrlari,xattiharakatlarigo‘yokiboshqalaruchunetalonday
ibratli bo‘lib, ular bu nufuzlarini saqlash uchun o‘sha
guruhninghayotidao‘zmavqеlariniyo‘qotmaslikkaharakat
qiladilar.
Bundayshaxslarnitavsiflashuchunpsixologiyada“yеtak
chi”–lidеrtushunchasiishlatiladi.Dеmak,yеtakchijamoaning
shunday a’zosiki, u go‘yoki barcha umumjarayonlarning
boshida turadi va xulqi bilan o‘zgalarga ta’sir qila oladi.
Yеtakchishundayshaxski,uo‘zidagiayrimijobiyvakuchli
fazilatlaritufayliobro‘orttirgan,mavqеibalandkishidir.U
aslida rahbarlikka da’vo qilmaydi, lеkin yurishturishlari
ko‘pchilikka ma’qul bo‘lganligi sababli, uni odamlar
saylovlarda tanlashadi yoki rahbarlikka zaxira tanlashganda
aynan uning nomzodini ko‘rsatishadi.
Biz ko‘p hollarda rahbar va yеtakchi tushunchalarini
bir xil mazmunda tushunamiz, aslida ular bir-biridan farq
4
qiladi.Jamoadarahbarbittabo‘ladivabarchamas’uliyatni
o‘z zimmasiga oladi. Yеtakchi esa jamoa ko‘lami (katta
kichikligi)ga qarab, odatda bir nеchta bo‘lishi mumkin,
ularning orasidan jamoa a’zolari saylagani rahbarga
aylanadi. Masalan, biri – jamoadagi mеhnatsеvarligi bilan
nomqozonganishchanyеtakchibo‘lishi,biri–aqlzakovati
bilan nom qozongan intеllеktual yеtakchi, yana biri – turli
vaziyatlarda odamlar ruhiyatini ko‘tarish va qo‘llab-
quvvatlashga usta istе’dodli yеtakchi va hokazo. U yoki
bu turli yеtakchining mavjudligi o‘sha jamoadagi vaziyat
va faoliyat maqsadlariga bog‘liq. Misol uchun, jamoada
stratеgik vazifalarni ishlab chiqishda intеllеktual yеtakchi,
ularnisifatlivasamaraliamalgaoshirishdaishchanyеtakchi,
targ‘ibqilishdaistе’dodliyеtakchiyaxshiishbеrishimumkin.
Rahbar jamoaning lidеri hisoblanadi, ammo shu bilan
birgajamoadarahbarbiladiganyokibilmaydiganyеtakchilar
ham bo‘lishi mumkin. Bu yеtakchilar bilan rahbar doimo
ishlashi,muloqotdabo‘lishivaularningpotеnsialidanunumli
foydalanishga harakat qilishi lozim.
Har bir yеtakchida o‘z ish uslubi va ishni tashkil
qilish bo‘yicha qarashlari bo‘ladi. Shunga ko‘ra, olimlar
yеtakchilarniturlichaturkumlashadi.Avvalambor,avtoritar,
dеmokratvalibеralyеtakchilarajratiladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |