Xalqaro va regional tashkilotlar, ittifoqlar va assotsatsiyalar nomi
Abbrevnaturasi
Tashkil qilingan yili
Shtab kvartitasi
Tinch okeani xavfsizligi Pakti (Avstraliya, Yangi Zelandiya, AQSH)
ANZYUS
1952
-
Janubi-sharqiy Osiyo davlatlari assosatsiyasi
ASEAN
1967
Bangkok
Yevropa Ittifoqi
YI
1992
Lyuksemburg
Arab davlatlari ligasi
ADL
1945
Tunis
Lotin Amerikasi iqtisodiy tizimi
LAIT
1975
Karakas
Lotin Amerikasi integratsiyasi assosatsiyasi
LAIA (LAAI)
1980
-
Atom energetikasi bo`yicha Xalqaro vakillik
MAGATE
1957
Vena
Xalqaro valyuta fondi
XVF
1944
Vashington
Shimoliy Atlantika shartnomasi tashkiloti
NATO
1949
Bryussel
Amerika davlatlari tashkiloti
ADT
1948
Vashington
Afrika birligi tashkiloti
ABT
1963
Addis-Abeba
"Islom konferensiyasi" tashkiloti
IKT
1969
Jidda
Birlashgan Millatlar Tashkiloti
BMT
1945
Nyu-York
Yevropa xavfsizlik va hamkorlik tashkiloti
YHXT (OBSE)
1975
Jeneva
Neft eksport qiluvchi mamlakatlar tashkiloti
NEMT (OPEK)
1960
Vena
BMTning oziq-ovqat va qishloq xo`jaligi tashkiloti
OXT (FAO)
1945
Rim
BMTning sanoatni rivojlantirish tashkiloti
YUNIDO
1966
Vena
BMTning maorif, fan va madaniyat masalalari bo`yicha tashkiloti
YUNESKO
1946
Vena
BMTning bolalarga yordam ko`rsatish jamg`armasi
YUNISEF
1946
Nyu-York
Xalqaro qizil Xoch va qizil yarim oy qo`mitasi
XQXQ
-
Jenava
Jahon sog`liqni saqlash tashkiloti
JSST
1946
Jeneva
Xalqaro mehnat tashkiloti
XMT
1946
Jeneva
Iqtisodiy hamkorlik tashkiloti
EKO
1985
Tehron
Qo`shilmaslik harakati
QH
-
Jakarta
Jinoyat politsiyasining xalqaro tashkiloti
Interpol
1923
Lion
Parlamentlararo ittifoq
1889
Jeneva
Jahon sayyohlik tashkiloti
JST
Madrid
Shanxay yamkorlik tashkiloti
SHHT
1996
-
Mustaqil Davlatlar hamdo`stligi
MDH
1991
-
Yevropada xavfsizlik va hamkorlik tashkiloti (YeXXT) YeXHT - xavfsizlik sohasida ko`pqirrali faoliyat olib boruvchi yagona umumyevropa tashkiloti hisoblanadi.
Tashkilot o`z ishini Xelsinki yakunlovchi aktining imzolanishi bilan 1975-yilning 1-avgustida Yevropada xavfsizlik va hamkorlik kengashi (YeXHK) sifatida boshlagan va unga 35 ta davlat a’zo bo`lgan.
1994-yilda Budapeshtda bo`lib o`tgan oliy darajadagi uchrashuvda YeXHK Yevropada xavfsizlik va hamkorlik tashkiloti (YeXHT)ga aylantirildi. O`zining maqomiga va BMT nizomining 8-bobiga ko`ra, YeXHT mintataviy tashkilot hisoblanadi. Uning qarorlari konsensus asosida qabul qilinadi va xalqaro-huquqiy kuchga ega bo`lmagan siyosiy kelishuvlar sanaladi.
YeXHT tarkibiga 56 ta a’zo-davlat va 9 ta hamkor davlatlar kiradi. O`zbekiston Respublikasi YeXHTga 1992-yilning 30-yanvarida a’zo bo`lgan.
Yevropa Ittifoqi (YeI) Millatlararo vakolatlarga ega bo`lgan xalqaro birlashma. Uning yaratilish asosida Fransiya tashqi ishlar vaziri Rober Shumanning taklifiga ko`ra, 1950-yilning 9-mayida imzolangan GFR va boshqa manfaatdor davlatlarga ko`mir va po`lat ishlab barcha sohasidagi salohiyatlardan umumiy foydalanish bo`yicha Yevropa hamjamiyatini tuzish haqidagi bayonot yotadi.
1983-yilning 19-iyunida Shtutgartda Yevropa Ittifoqi hahidagi deklaratsiya qabul qilingan. Yevropa Ittifoqini tashkil etish haqidagi shartnoma 1992-yilning 7-fevralida Maastrixtda (Niderlandiya) imzolangan.
Hozirgi vaqtda YeIga 27 ta davlat a’zo va ularning aksariyati yagona viza maqomi (Shengen shartnomasiga) va yagona valyuta tizimi (Yevro)ga ega.
Shimoliy Atlantika shartnomasi tashkiloti (NATO) Shimoliy Atlantika shartnomasi tashkiloti (NATO) 1949-yilning 4-aprelida BMT Nizomining 51-moddasiga binoan tuzilgan.
NATO - hukumatlararo xalqaro tashkilot. Uning asosiy vazifasi - siyosiy va harbiy vositalar bilan o`z a’zolarining erkinligi va xavfsizligini himoya qilishdan iborat.
Harbiy ittifoq sifatida alyans xavfsizlikni ta’minlash borasida dunyoda mavjud vositalarning rivojlangan tizimiga ega va Shimoliy Amerika va Yevropa xavfsizligini bog`lovchi transatlantik zveno sifatida tan olingan.
Hozirgi vaqtda 28 ta davlat a’zo. 1994-yilda NATOning «Tinchlik yo`lida hamkorlik» dasturiga asos solingan va 2012-yilning iyul oyidan boshlab O`zbekiston ushbu dasturda ishtirok etib kelmoqda.
Davlatlar
A`zo bo`lgan yili
Davlatlar
A`zo bo`lgan yili
Davlatlar
A`zo bo`lgan yili
AQSH
1949
Daniya
1949
Polsha
1999
Angliya
1949
Islandiya
1949
Slovakiya
2004
Fransiya
1949
Kanada
1949
Sloveniya
2004
Italiya
1949
Gretsiya
1952
Bolgariya
2004
Belgiya
1949
Turkiya
1959
Ruminiya
2004
Niderlandiya
1949
Germaniya
1955
Latviya
2004
Lyuksemburg
1949
Ispaniya
1986
Litva
2004
Portugaliya
1949
Chexiya
1998
Estoniya
2004
Norvegiya
1949
Vengriya
1998
Albaniya
Xorvatiya
2008
Islom konferensiyasi tashkloti (IKT) Islom konferensiyasi tashkiloti tarkibiga 56 davlat kiradi. U 1969-yili Rabot (Marokash) da bo`lib o`tgan oliy darajadagi yig`ilishda tashkil etilgan.
Tashkilotning asosiy maqsadi: a’zo-davlatlar o`rtasidagi islom birdamligini mustahkamlash, barcha a’zo-davlatlar va boshqa mamlakatlar bilan hamkorlik va hamfikrlilikni chuqurlashtirish uchun qulay sharoitlar yaratishdan iborat.
Davlat va hukumat boshliqlari sammiti IKTning oliy organi hisoblanadi. U uch yilda bir marta yig`iladi va unda islom dunyosining muhim va qoldirib bo`lmaydigan muammolari ko`rib chiqiladi, IKTning umumiy siyosati muvofiqlashtiriladi. Tashqi ishlar vazirlari sessiyasi yiliga bir marta yig`iladi.
Bosh kotibiyat a’zo-davlatlar o`rtasidagi aloqani ta’minlaydi, maslahatlar o`tkazishga, fikr almashishga ko`maklashadi, a’zo-davlatlar uchun kerakli bo`lgan axborotni tarqatadi. Xalqaro islom adolat sudi IKTning bosh huquqiy organi sifatida tashkil etilgan.
Tashkilot BMTda kuzatuvchi maqomiga ega. O`zbekistan 1996-yil 2-oktyabridan boshlab IKTning teng huquqli a’zosidir.
Iqtisodiy hamkorlik tashkiloti - EKO EKO - xalqaro mintaqaviy tashkilot bo`lib, a’zo-davlatlar o`rtasida iqtisodiy, madaniy va ilmiy-texnik hamkorlikni ta’minlash maqsadida tuzilgan. Uning tarkibiga 10 ta davlat kiradi. A’zo-davlatlar sonining kam bo`lishiga qaramasdan, tashkilot 350 millionga yaqin aholi yashovchi 7 mln kv.km. maydonni o`z ichiga oladi.
EKO 1985-yilda tuzilgan va qarorgohi Tehron shahrida joylashgan. O`zbekiston EKOga 1992-yilning 28-noyabrida a’zo bo`lgan.
Shanxay hamkorlik tashkiloti - ShHT 2001-yilning 15-iyunida Qozogiston Respublikasi, Xitoy Xalq Respublikasi, Qirgiziston Respublikasi, Rossiya Federatsiyasi, Tojikiston Respublikasi va O`zbekiston Respublikasi rahbarlari maxsus Deklaratsiya bilan Shanxay hamkorlik tashkiloti (ShHT) tuzilganligini e’lon qildilar. Shanxay hamkorlik tashkiloti mintaqaviy tashkilot hisoblanadi.
Eron, Hindiston, Mongoliya va Pokiston kuzatuvchi davlat, Afgoniston, MDH, va ASEAN mehmon sifatida ShHTning tadbirlarida ishtirok etadi.
Hozirgi kunda ShHTga a’zo va kuzatuvchi davlatlar hududida 3 milliarddan oshiq aholi istiqomat qiladi va ularning umumiy maydoni Yevrosiyo materigining 61 foizini tashkil etadi.
