3-Amaliy mashg’ulot. Tuxumdonning tuzilishini o’rganish. Tuxum hujayraning tuzilishi va biologik xususiyatlari. Darsning maqsadlari

3-Amaliy mashg’ulot. Tuxumdonning tuzilishini o’rganish. Tuxum hujayraning tuzilishi va biologik xususiyatlari.
Darsning maqsadlari:
1. Ta’limiy maqsad: Talabalarning tuxumdonning tuzilishini o’rganish. Tuxum hujayraning tuzilishi va biologik xususiyatlari mavzusiga oid bilimlar bilan tanishtirish
2. Tarbiyaviy maqsad: Talabalarga jinsiy tarbiya berish
3. Rivojlantiruvchi maqsad: Talabalarni tuxumdonning tuzilishini o’rganish. Tuxum hujayraning tuzilishi va biologik xususiyatlari mavzusi bo’yicha gistologiya va sitologiyadan olgan bilimlari bilan taqqoslash, darsliklar bilan мустақил ishlash ko’nikmalarini rivojlantirish
Kerakli jihozlar: tablisa, slayd va rasmlar, mikropreparatlar
Nazariy tushuncha
'I'uxumdon. Tuxumdon ikkita vazifani bajaradi. Birinchidan, tuxum liujayraiii yetishtirib chiqarsa, ikkinchidan, jinsiy gormonlar ishlab
Tuzilishi. Tuxumdonlar bir juft bo'lib, oval shaklda bo'ladi. Uning ustki qismi epiteliy to'qimasi bilan qoplangan. Epiteliy ostida tolali, yoki oqsil pardali biriktiruvchi to'qima qatlami joylashgan. Bu to'qima parda ostiga kelib, tuxumdon stromasiga aylanadi. Bular fibrillardan iborat bo'lib, ular orasida duksimon biriktiruvchi to'qima hujayralari joylashgan. Elastik tolalar va silliq muskul hujayralari mag'iz qismida joylashadi. Tuxumdonning po'stloq va mag'iz moddalari farqlanadi. Po'stloq moddada tuxum hujayraning rivojlanishi va gormonlarning ishlab chiqilishi jarayonlari sodir bo'ladi. Tuxumdon mag'iz qismi qon tomirlari va nerv tolalariga boy bo'lgan biriktiruvchi to'qimadan hosil bo'ladi.
Tuxumdonning po'stloq qavatida birlamchi yoki primordial follikulalar, o'suvchi follikulalar, yetilgan (Graaf) follikulalar, sariq tana, oq tana, atretik tana joylashadi (26-rasm).
Oqsilli pardaning ostida, tuxumdonning periferik qismida, primordial follikulalar bir necha qator bo'lib, zich joylashgan. Balog'at yoshidan boshlab tuxumdondagi birlamchi follikulalardan Graaf follikulalari yetishadi. Birlamchi follikulalar bir qator epiteliy hujayralari bilan qoplangan. Birlamchi follikula o'sib kattalashgan sari, epiteliy hujayralar ham bo'linib ko'payadi va ko'p qavatli bo'ladi. Oosit tuxum "do'ngiga" (balandligiga) joylashadi (27-28-rasmlar). Follikula kattalashgan sari, uning ichida suyuqiik miqdori ham ortib boradi. Follikulyar epitehy hujayralari oositni himoya qiladi, har xil moddalarni o'tkazmaydi, faqat kerakli moddalarni o'tkazadi.

26-rasm. Tuxumdonning tuzilishi (V.G.Eliseev, 1983 bo'yicha)

l-primordal follikula; 2-o'sayotgan follikula; 3-follikulaning biriktiruvchi to'qimali qobig'i-4-foihkula suyuqligi; 5-etiIgan follikula; 6-ovuIyasiya; 7-sariq tana; 8-regressiyaga uchragarl wriq tana; 9-oq tana; 10-atretik follikula; 11-ustki epiteliy; 12-oqish qobiq; 13-interstisial io qima; 14-tuxumdonning asosiy moddasi.