3-amaliy mashg’ulot montaj instrumentlari va jixozlari bilan tanishish. Ishdan maqsad

Oqimli - qo’shilgan usul
. Bunda hamma ishlar oldindan tuzilgan grafik 
bo‘yicha, hamma qurilish-montaj idoralari va buyurtmachi bilan kelishilgan holda 
bajariladi. Avvaliga texnologik jihoz o‘rnatiladigan poydevor va maydonchalar 
taxlanadi, ustun va boshqa konstruksiyalar qo‘yiladi. Keyin jihozlar loyiha joyiga 
o‘rnatiladi va undan keyin bino devorlari quriladi. Bu usul bilan, ko‘pincha, katta 
hajm va vaznga ega bo‘lgan jihozlar (buglatuvchi apparatlar, pechlar va idish 
yuvuvchi mashinalar, quritgichlar, un saqlanadigan siloslar va b.) montaj qilinadi. 
Bu usul boshqalariga nisbatan progressiv va effektiv hisoblanadi. 
Ketma-ketlik usuli. 
Bu usulda avval hamma qurilish ishlari bajariladi va undan keyin jihozlar montaj 
qilinadi. Bu usulda kompressor va nasos stansiyalari jihozlari, metall kesuvchi 
stanoklar va boshqalar montaj qilinadi. 
Yirik blokli usul. 
Bu usul bilan zavod tayyorlovchidan komplekt bloklar tarzida keltiriladigan 
jihozlar montaj qilinadi. Bu uslda "nolinchi belgida", ya’ni montaj maydonchasida 
dastlabki yigish ishlari, hamma chilangarlik va payvandlash ishlari bajariladi va 
undan keyin jihozni loyiha holatiga o‘rnatadilar. (DKVR tipidagi qozonlar, 
devorda o‘rnatiladigan sovutish batareyalari va b.). 
Oqim-agregat yoki oqim-tugunli usul. 
Bu usul bilan zavod tayyorgarligi judayam past darajaga ega bo‘lgan jihozlar 
o‘rnatiladi. (osiluvchi konveyerlar, noriya va b.). Bu usulda yiriklashtiruvchi yigish 
va montaj jarayonlari birga qo‘shib olib boriladi. 

---

Podkladkasiz usul jihozni o‘rnatishni podklatka ishlatmasdan turib, maxsus 
vintli yoki boshqa xil holatni rostlovchi qurilmalar yordamida olib borishni 
ta’minlaydi. 
Montaj ishlarini rejalash. 
O‘rnatish ishlarini amalga oshirish uchun uni to‘gri rejalab bilish kerak. 
Rejalashda hamma ishlarni turiga qarab bo‘ladilar, uni bajarish ketma-ketligi, 
hajmini va bajarish vaqtini aniq lab oladilar. 
Yangi qurilayotgan korxonalarda qurilish-o‘rnatish ishlarining kalendar grafigi 
tuziladi. U davom etish vaqtiga qarab 4 ga bo‘linadi: yigma-umumqurilish, kvartal, 
oylik va hafta-kunlik grafiklar. 
Yigma- umumqurilish grafigida boshlangich ishlardan tortib, to ob’ektni ishga 
tushirishgacha bo‘lgan hamma ishlar, ularning hajmi, bajarish vaqtining normasi, 
mehnat ogirligi, brigadalar tarkibi, ishni bajarish ketma-ketligi ko‘rsatiladi. 
Kvartal va oylik grafigi qurilish montaj korxonalari uchun tuziladi va unda 1 
kvartal va 1 oyda bajariladigan ishlar ko‘rsatiladi. 
Hafta-kunlik grafiklari kompleks brigadalar uchun o‘rnatish ishlarini operativ 
rejalash va kuzatib tekshirish maqsadida tuziladi. Ishlayotgan korxonalarda bu 
grafikni bosh mexanik tuzadi, bosh muxandis tasdiqlaydi. 
Kerak bo‘lganda haftalik ish hajmini sutkalarga bo‘ladilar. 
To‘rli rejalash qurilish ishlarida ko‘p ishlatiladi. Bu rejalashning asosiy qismini 
to‘rli grafik tashkil qiladi. Uni ko‘rsatgich (strelka) va aylanachalar yordamida 
quradilar. 
Aylanacha bilan qilinadigan ish- "voqea" belgilanadi. Aylanani 4 ta sektorga 
bo‘ladilar. Yuqorigi sektorda ishning "voqea" raqami 01,02,03 va hokazo 
ko‘rsatiladi; chapdagi sektorda ishni bajarishning minimal vaqti (4 kun), o‘ngdagi 
sektorda shu ishni bajarishning maksimal vaqti (6 kun), pastdagi sektorda vaqt 
rezervi (6-4=2 kun) ko‘rsatiladi. 
O‘rnatish ishlari 3 ta yo‘l (uslub) bilan amalga oshiriladi: pudrat, xo‘jalik va 
aralash uslublar. 

---

Jihozlarni o‘z muddatida o‘rnatish uchun montaj ishlari 2 ga bo‘linadi: tayyorlov 
ishlari va bevosita montaj ishlari. 
Montaj ishlarni boshlashdan oldin, avval tashkiliy ishlar (loyihasi) bilan, birinchi 
navbatda montaj loyihasi, ishchi va o‘rnatish chizmalari, spetsifikatsiyalar va 
smetalar bilan tanishish kerak. 
Montajga tayyorgarlik borasida olib boriladigan ishlar quyidagilar: 
1) Asbob, uskunalarni, materiallarni, jihozlarni saqlash va yigish uchun ombor, 
ayvon, maydon tayyorlash; 
2) montaj ko‘targichlarini tayyorlash; 
3) vaqtinchalik ustaxonalarni tayyorlash; 
4) montaj maydonchasiga elektr tokini olib kelish; 
5) montaj kalendar rejasini tuzish. 
Nazorat uchun savollar. 
1. Ketma-ketlik usuli haqida gapiring? 
2. Montaj ishlarini rejalashtirish nima? 
3. Yirik blokli usul haqida nima bilasiz?