3-4-мавзу. Риск дефинацияси ва риск консентрацияси. Режа

“РИСКОЛОГИЯ” ФАНИ
Рискнинг этимологияси
Оксфорд инглиз луғатида «риск» сўзи янги маънода - мукофотлашга мойиллик ёки муваффақиятсизликка тайёрлик сифатида, биринчи навбатда савдо соҳасида - 17-асрнинг бошларида Италияда пайдо бўлганлиги, кейинчалик у Францияга кўчиб ўтганлиги 1661 йилга келиб Англия адабиётида қайд этилган.
Задорожнюк И. Е., Зозолюк В. А. 1994
Бироқ, сўровномалар шуни кўрсатадики, кундалик онгда «риск» сўзи турли маъноларда қабул қилинади: саргузаштларга бориш қобилияти сифатида; адреналин шошилинчлигини ҳис қилиш истаги сифатида; ноаниқлик ҳолати сифатида; кўпинча - натижаси ноаниқ ёки асоссиз муваффақиятга умидвор бўлган ҳаракат сифатида. Британия энциклопедиясида "ҳаддан ташқари ва шошилинч таваккалчилик ... билан тўла" дейилган, демак, риск - қарор қабул қилишдир.
«Риск» сўзини тушуниш бўйича олимлар ўртасида тўлиқ келишув мавжуд эмас. Риск улар томонидан хавф сифатида, ёки ноаниқлик шароитида фаолиятнинг ўзига хос тури сифатида ёки вазиятнинг ўзига хос хусусияти сифатида ёки ҳаракатни амалга ошириш имкониятини, мақсадга мос келадиган натижага эришиш имкониятини баҳолаш ва бошқалар сифатида тушунилади. Келинг, ушбу қарама-қаршиликларни тушунишга ҳаракат қилайлик.


“РИСКОЛОГИЯ” ФАНИ
2. НОАНИҚЛИК ВА РИСК
Иқтисодий жараёнларнинг ишлаши ва ривожланишида ноаниқлик элементлари мавжуд. Ноаниқлик, одамлар кутган нарсалар ва қуйидаги воқеалар натижасида содир бўладиган нарсалар ўртасида номувофиқликни келтириб чиқаради:
Табиий жараёнлар ва ҳодисаларнинг ўз-ўзидан пайдо бўлиши, табиий офатлар. Табиатнинг табиий кучларининг намоён бўлиши - зилзилалар, тошқинлар, бўронлар, шунингдек баъзи бир ёқимсиз табиий ҳодисалар - совуқ, муз, дўл, момақалдироқ, қурғоқчилик ва бошқалар иқтисодий фаолият натижаларига жиддий салбий таъсир кўрсатиши ва кутилмаган харажатларнинг манбаига айланиши мумкин.
Бахтсиз ҳодиса - кутилган натижани аниқ тасаввур қилишнинг иложи йўқлиги. Иқтисодий фаолият субъектлари кирадиган кўплаб ижтимоий-иқтисодий ва технологик жараёнларнинг эҳтимолий моҳияти, моддий муносабатларнинг кўп ўзгарувчанлиги шунга ўхшаш шароитларда бир хил ҳодиса турлича содир бўлишига олиб келади, яъни тасодиф элементи мавжуд. Бу кутилган натижанинг бошланишини аниқ бир тахмин қилиш мумкин эмаслигини олдиндан белгилаб беради.