|
1-BOB. MICROSOFT EXCEL DASTURI VA UNING IMKONIYATLARI
1.1.Microsoft Excel muharriri va uning qulayliklari
Kompyuterlarda ma‟lumotlarni jadval ko‟rinishda tasvirlash ,ularni tahlil
qilish , hisob –kitob ishlarini olib borish uchun maxsus amamliy dasturlar –Super
Calc, Excel yaratilgan bo‟lib,ular electron jadvallar yoxud, jadval protsessori deb
ataladi. Ayni vaqtda electron jadvallarning qollaniladigan sohalari ko‟p, xususan,
buxgalteriya, bank va soliq sohalari, iqtisodiy masalalarni yechishda qo‟llanilib
kelinmoqda.Ana shu dasturlardan bugungi kunda eng ommmaviy ravishda
qo‟llanilayotgan dastur MS.Excel dasturidir.
MS.Excel Microsoft Office paketiga kiruvchi hamda Windows operatsion
qobiq dastur boshqaruvida ishlovchi ma‟lumotli jadvalllarni tayyorlash va qayta
ishlashga mo‟ljallangan dasturdir.Excelda tayyorlangan har bir hujjat ixtiyoriy ism
va .XLS kengaytmadan iborat fayl bo‟ladi.Har bir faylda bittadan 255 tagacha
elektron yacheykalar joylashishi mumkin.Ularning har biri ish varag‟i deb
yuritiladi.Microsoft Excelning asosiy ish maydoni bu “ish kitobi” bo‟lib,u bir yoki
bir nechta ish varaqlardan iborat bo‟ladi.Ish varag‟ida buxgalter kitobi kabi sonlar,
matnlar, arifmetrik ifodalar, hisoblar qator va ustunlarda joylashgan bo‟ladi.
Excelning buxgalter ish kitobidan asosiy farqi barcha ishlarini unung o‟zi bajaradi,
lekin ma‟lumotlarni kiritish foydalanuvchi zimmasiga qoladi. MS.Excel dasturida
quyidagi ishlar ko‟lami bajariladi:
Excelni yuklash
Jadval mavzusini kiritish
Ustun va satrlar kengligini aniqlash
Ustun nomini berish
Jadvalga ma‟lumot yozish
Ma‟lumotli jadvallarni fayl ko‟rinishda diskka yozish
Diskdan faylni ekranga chiqarish
Jadvaldagi ma‟lumotlarni tahlil qilish
Shriftlar bilan ishlash
6
Formula funksiyalar bilan ishlash
Jadval yacheykalarida hisob-kitob ishlarini bajarish
Ma‟lumotni saralash
Jadvalni chop etish
Ustun va satrlardagi ma‟lumotlarni o‟chirish
Diagrammalar hosil qilish
Natijaviy hisobotlarni chop etish
Excel menyusi bilan ishlash
Exceldan chiqish
Qayd etilgan ishlar ko‟lami Excelning asosiy imkoniyatlarini
belgilaydi.Excel electron jadvali 16384 ta qator va 256 ustundan iborat.Qatorlar
1da 16384 gacha raqamlangan ,ustunlar esa lotin alifbosining bosh harflari
(A,B,….,AA,AB,…..IV) bilan belgilangan.Qator va ustunlar kesishmasida
elektron jadvalning tarkibiy asosiy elementi-yacheyka joylashgan. Har bir
yacheykaga son ,matn yoki formula tarzidagi ma‟lumotlar kiritiladi.Ustun
kengligini va qator balandligini o‟zgartirish ham mumkin.
Elektron jadvalning tanlangan yacheykasiga o‟tish uchun aniq manzil
ko‟rsatilishi shart.
Zamonaviy kompyuterlarning dasturiy ta‟minotining tarkibiy qismiga kiruvchi
MICROSOFT OFFICE paketidagi asosiy vositalardan biri jadval protsessori deb
ataluvchi EXCEL dastiridir.EXCEL WINDOWS operatsion qobiq boshqaruvida
electron jadvallarni tayyorlash va ularga ishlov berishga mo‟ljallangan .
Elektron jadvallar asosan iqtisodiy masalalarni yechishga mo‟ljallangan
bo‟lsada,uning tarkibiga kiruvchi vositalar boshqa sohaga tegishli masalalarni
yechishga ham, masalan, formulalar bo‟yicha hisoblash ishlarini olib borish,
grafik va diagrammalar qurishga ham katta yordam beradi.Shuning uchun Excel
dasturini o‟rganish muhim ahamiyat kasb etadi va har bir foydalanuvchidan
EXCEL bilan ishlay olish ko‟nikmasiga ega bo‟lishni talab etadi.
Inson o‟z ish faoliyati davomida ko‟pincha biror kerakli ma‟lumot olish
uchun bir xil, zerikarli,ba‟zida esa murakkab bo‟lgan ishlarni bajarish gato‟g‟ri
7
keladi. MICROSOFT EXCEL dasturi mana shu ishlarni osonlashtirish va qiziqarli
qilish maqsadida ishlab chiqilgandir.
Microsoft Excel electron jadvali hisoblash vositasi sifatida qaralib , iqrisodiy va
moliyaviy masalalarni yechishda yordam beribgina qolmay,balki har kuni xarid
qilinadigan oziq ovqatlar,uy-ro‟zg‟or buyumlari hamda bankgagi hisob raqamlari
hisob-kitobvini olib borish yordam beruvchi tayyor dasturdir.
MICROSOFT EXCEL dagi barcha ma‟lumotlar jadval ko‟rinishda
namoyon bo‟lib, bunda jadval yacheykalarining ma‟lumqismiga boshlang‟ich va
birlamchi ma‟lumotlar kiritiladi.Boshqa qismlari esa har xil arifmetik amallar
natijalaridan iborat bo‟lgan axborotlardir.Elektron jadval yacheykalariga uch xil
ma‟lumotlarni kiritish mumkin:
matnli
sonli
formulalar
Matnli ma‟lumotlar sarlavha, belgi, izohlarni o‟z ichiga oladi.Sonli ifodalar
bevosita jadval ichiga kiritiladigan sonlardir.Formulalar kiritilgan sonli qiymatlar
bo‟yicha yangi qiytmatlarni hisoblaydigan ifodalardir. Formulalar har doim “=”
belgisini qo‟yish bilan boshlanadi.Formula yacheykaga kiritilganadan so‟ng shu
formula asosida hisoblanadigan natijalar yana shu yacheykada hosil bo‟ladi.Agar
shu formulada foydalanilgan sonlardan yoki belgilardan biri o‟zgartirilsa, EXCEL
avtomatik ravishda yangi ma‟lumotlar bo‟yicha hisob ishlarini bajaradi va yangi
natijalar hoosil qilib beradi.Elektron jadvalning asosiy elementi yacheyka va
diapazonlar.
Yacheyka – bu jadvaldagi manzili ko‟rsatiladigan hamda bir qator va bir
ustun kesishmasi oralig‟ida joylashgan elementdir.Yacheyka kesishmalarida hosil
bo‟lgan ustun va qator nomi bilan ifodalanadigan manzili bilan
aniqlanadi.Masalan, A-ustun, 4-qator kesishmasida joylashgan yacheyka A4 deb
ataladi.
Bir necha yacheykalardan tashkil topgan guruh diapozon deb
ataladi.Diapazon manzilini aniq ko‟rsatish uchun uni tashkil etgan
8
yacheykalarning chap yuqori va o‟ng quyi yacheykalar manzillari olinib,ular ikki
nuqta bilan ajratilib yoziladi.Masalan:A1:A4
Ishchi jadvallarni ko‟rib chiqishda yoki yacheykalarni bichimlashda ish olib
borayotgan diapazonning manzilini bilish shart emas, lekin formulalar bilan
ishlayotganda bu narsa juda muhimdir.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
