3- bob. Ms excelda matematik masalalarni yechish

1.3. MS.Excelning standart funksiyalarini ishlatilishi 

       Jadvallarda  funksiya va formulalarni ishlatish mumkin.Ularni yozishdan avval 

=belgisini  qo‟yishingiz  kerak.  Funksiyalarda  +  (qo‟shish),  -  (ayirish),  * 

(ko‟paytirish),  /  (bo‟lish),  ^  (darajaga  ko‟tarish)  belgilarini  ishlatishingiz 

mumkin.Formulalarda    xonalar  nomi  faqat  lotin  harflari  bilan  berilishi  shart. 

Masalan    agar  А1  va  B12      xonalardagi  sonlarni  qoshish  kerak  bo‟lsa,  formula  

quyidagicha bo‟ladi. : =А1+В12 

     Аsosiy funksiyalar: 

МИН (xonalar) xonalardagi sonlarni minimalini topish 

МАКС (xonalar) xonalardagi sonlarni maksimalini topish 

СРЗНАЧ (xonalar)xonalardagi sonlarni o‟rtachasinini topish 

СУММ 

(xonalar 

)Xonalardagi 

sonlar 

yig’indisini 

topish  

ЕСЛИ (Shart, to‟g‟ri,noto‟g‟ri) shart bo‟yicha amallarni bajarish 

СЧЁТЗ(xonalar) Bo‟sh bo‟lmagan xonalarni aniqlash 

СЧЁТЕСЛИ(xonalar,shart) shartga javob beruvchi xonalar sonini aniqlash 

СЕГОДНЯ ( )bugungi kunni qo‟yish 

СТЕПЕНЬ(son, daraja) ko‟rsatilgansonni kerakli darajaga ko‟tarish 

ЗНАК(xona)  ko‟rsatilgan  son  ichidagi  ma‟lumotlar  ishorasini  aniqlash 

COS(son)Ko‟rsatilgan sonni kosinusini aniqlash 

SIN(son) ko‟rsatilgan sonni sinusini aniqlash 

Formulalarda bir nechta  xonalar  ko‟rsatilganda ular  o‟rtasidagi : belgi “dan 

gacha  ma‟nosini    bildiradi.Shu  bilan  birga    ;  belgisi  esa  “bilan”  ma‟noni 

bildiradi. 

Masalan:=СУММ(A1:F11) bu 1 dan F11 gacha to‟rtburchak sohadagi 

ma‟lumotlar summasini topish ma‟nosini bildiradi 

=СУММ(A11;C15) bu A11 vaC15 xonalardagi sonlar summasini 

---

 

14 

topish  ma‟nosini  bildiradi.Xonalarni  sichqoncha  yordamida    qurganimizda 

SHIFT  tugma  bilan  tanlanganlar  “dan  gacha,CTRL  bilan  esa  “va”  ma‟nosini 

bildiradi.Formulalarda qo‟htirnoq ichida yozilgan matnlar o‟zgarishsiz ekranda 

chiqriladi. 

Masalan: 

=ЕСЛИ(А1=5,  "a‟lo",  "a‟lo  emas"  )  bu  agar  A1  xonadagi  son  5  ga  teng 

bo‟lsa,uholda formula xonasida  “a‟loso‟zi yoziladi,aks holda “a‟lo emas” so‟zi 

yozilish ma‟nosini bildiradi. 

Formula  bor  xonani  avtoro‟yxat  bilan  to‟ldirganimizda    ichidagi  formula 

o‟zgarish satri yoki ustunga qarab o‟zgaradi. 

Masalan:  

Agar=ЕСЛИ(А1=5,  "A‟lo",  "A‟lo  emas"  )formulasi  bor  xonani  pastki 

avtoro‟yxat  bilan    to‟ldirsak,              u          holda  pastki  xonada  bu 

formula=ЕСЛИ(А2=5,  "A‟lo",  "A‟lo  emas"  )ga  o‟zgaradi.Agar  uni  o‟ng 

tomonga to‟ldirsak ,u holda  o‟ng tomonfagi xona formulasi =ЕСЛИ(B1=5, 

"A‟lo",  "A‟lo  emas"  )  ga  o‟zgaradi.Agar  sizga  avtoto‟ldirish    yoki  nusxa 

olish  natijasida    hosil  bo‟lgan  formulada  biror  bir  xona  nomi  o‟zgarmas 

bo‟lishi  kerak  bo‟lsa,  u  holda      uning  nomi  oldidagi  $  belgisi  qo‟yilishi 

kerak.Masalan  :=ЕСЛИ($А$2=5,  "A‟lo",  "A‟lo  emas"  )  formulada      A2 

xona  nomi    o‟zgarmas.Agar  $A$2  o‟rniga  $A2  u  holda  faqat  satr  nomeri 

o‟zgaruvchan,  agar  $A$2  o‟rniga  A$2  bo‟lsa,    u  holda  faqat  ustun  nomi 

o‟zgaruvchan bo‟ladi. 

Formulalar bilan ishlashda bizga yordam beruvchi va qulayliklar yaratuvchi  

Excel    formulalar 

yordamchisini  ishga 

tushirish 

uchun 

yordamchi  asboblar 

(tugmalar)satruda 

joylashgan 

 

---

 

15 

tugmani bosishimiz kerak.Natijada quyidagi dialog  oynasi hosil qilinadi.      

 

 

 

Ushbu    oynada    formula  yaratishning  birinchi  qadamda  biz  formula    yoki 

funksiyani tanlashimiz kerak.