27-мавзу. Нурланишнинг квант назарияси. Режа

Назорат саволлари
1. Иссиқлик нурланишининг характеристикаларини айтиб беринг.
2. Нурланишнинг қандай турлари мувозанатли бўлади.
3. Қандай жисм абсолют қора жисм дейилади.
4. Жисмни энергетик ёритилганлиги деганда нимани тушунасиз.
5. Жисмни нур чиқазиш қобилиятига таъриф беринг.
6. Кулранг жисм қора жисмдан нима билан фарқ қилади.
7. Кирхгоф қонуни. Жисмнинг нур чиқариш ва нур ютиш қобилиятлари.
8. Стефан-Больцман қонунини ёзиб беринг.
9. Вин қонунини ёзиб тушунтириб беринг.
10. Планк формуласини ёзиб тушунтириб беринг.
11. Жисмни энергетик ёритилганлиги билан унинг температураси орасидаги боғланишни тушунтириб беринг.
12. Стефан–Больцман доимийси ниага тенг.
13. Оптик пирометрни таърифлаб беринг.
14. Температураларни қандай турини биласиз.
Масалалар
1-масала.
Қуввати N = 34.6 Вт, юзаси S = 6.1 см² бўлган тирқишли печкадан бўлаётган нурланишнинг температурасини топинг. Нурланиш абсолют қора жисм нурланишига яқин деб ҳисоблансин.
Берилган:
S = 6.1см²
N = 34.6 Вт
σ=5,7∙10^-8 Вт/м² К⁴
Топиш керак: Т =?
Ечим:
Аниқланиши бўйича: R_т= W/S·t ёки R_т = N/S (1)
Стефан–Больцман қонунига биноан абсолют қора жисм нурланиши учун: R_т = σ T⁴ (2)
(1) билан (2) ни таққосласак: Т= ⁴√ N / S σ .
Ҳисоблаш: T = ⁴√ 34.6 / 6.1⋅10^-4⋅5,7∙10^-8 К=
Жавоб: Т = 1000 К= 1⋅10³ К
2 – масала.
Вольфрам спиралга эга бўлган 25-ваттли электр лампочкасини температураси T=2450 К. Берилган температурада энергиявий ёритилганликни абсолют қора жисмни энергиявий ёритилганлигига нисбати k = 0.3 га тенг. Нурлатувчининг юзасини топинг.
Берилган:
N = 25Вт
T = 2450 К
k = 0.3
Топиш керак: S = ?


Ечим:
Қора бўлмаган жисм учун энергетик ёритилганликни катталиги:
R_т = k⋅σ⋅T⁴, таъриф бўйича R_т= N/S.
У ҳолда N/S = k⋅σ⋅T⁴ , S = N/σ⋅k⋅T⁴ .
S = 0.4079⋅10^-4 м ² ≈ 0.41см² ;