27-мавзу. Нурланишнинг квант назарияси. Режа

Интермедиат (лот. intermedius — ўртача) — кимёвий реакция жараёнида қисқа яшаш вақтига эга бўлган, сўнгра реакция маҳсулотигача етувчи модда.
Спектр(лот. spectrum « хис қилиш») –физик катталиклар(одатда, энергиялар,частоталар ёки массалар) қийматларини тақсимланиши.
Одатда спектр деганда, электромагнит спектр - электромагнит нурланишни частоталари ёки тўлқин узунликлари бўйича интенсивлигини тақсимланишига айтилади. Бундай тақсимотни график тавсифи спектрал диаграмма дейилади.
Физик катталикларининг тақсимот характерига биноан спектрлар дискрет(чизиқли), узлуксиз(туташ) ҳамда дискрет ва узлуксиз спектрларнинг комбинацияси(устма-уст)дан иборат.
Нурланиш спектрлари – бирор модданинг нурланишидаги мавжуд бўлган частоталар(ёки тўлқин узунликлари)нинг мужассами нурланиш спектри дейилади. Улар уч турда бўлади.
Узлуксиз(туташ) – маълум бир диапазондаги(400-760 нм) барча тўлқин узунликларидан иборат бўлган спектр.
Уэлуксиз спектрни қиздирилган қаттиқ ва суюқ жисмлар, катта босим остида қиздирилган газлар.Юқори температурали плазма ҳам узлуксиз спектр беради. асосан, Асосан, электронларни ионлар билан тўқнашишда, плазма томонидан электромагнит тўлқинлар нурланади.
Чизиқли – газлар, атомар ҳолатдаги кичик зичликдаги буғлар томонидан нурлатилаётган спектрлар. Турли ёки бир хил рангдагиалоҳида чизиқлардан иборат. Ҳар бир атом маълум бир частотали электромагнит тўлқинларнинг тўпламини нурлатади. Шунинг учун,ҳар бир кимёвий элемент ўзининг спектрига эга. Бундай спектрда фақат маълум бир частоталар мавжуд бўлади. Ҳар бир атом, қатъий равишда маълум бир частоталар тўпламини нурлатади.
Йўл-йўл(полосали) – молекуляр ҳолатдаги газ томонидан нурлатилади. Қора оралиқлар билан ажратилган алоҳида рангли полосалардан иборат бўлади.бу полосалар бир-бири билан туташиб кетувчи яқин жойлашган чизиқларнинг катта сонидан иборат.
Чизиқли ва йўл-йўл спектрларни моддани қиздириш йўли билан ёки электр токи ўтказиш йўли билан олиш мумкин.
Ютилиш спектри – берилган модда томонидан ютилаётган частоталар мужассами. Кирхгоф қонунига биноан, модда ёруғлик манбаи бўлган ҳолда ўзи нурлатган спектр чизиқларини, ўзи ютади.
Узлуксиз спектрлар берувчи манбадан атомлари қўзғалмаган ҳолатда бўлган моддадан ёруғликни ўтказганда ютилиш спектрларини ҳосил қилиш мумкин.