23– variant 1-topshiriq

a) jamiyat hayotining amaliyoti;

b) jismoniy tarbiyaning amaliyoti;

d) shaxsni har tomonlama rivojlanishda har xil davr faylasuflari, pedagoglari va shifokorlarining ilg'or g'oyalari;

e) mamlakatda/ jismoniy madaniyat va sportni rivojlan-tirishda hukumat qarorlari;

0 jismoniy madaniyat nazariyasi va metodikasi hamda boshqa fanlarning ilmiy-izlanish natijalari.

Jismoniy madaniyat nazariyasi o'zining rivojlanishida qator bosqichlarni bosib' o'tgan.



Birinchi bosqich — odam hayotiy faoliyatida olgan harakat faoliyatining organizmga ta'sirini o'rganuvchi empirik bilimlar (N.I.Ponamaryov, 1975). Empirik bilimlarning to'planishi „mashqlar samaradorligini" anglash, tajribani o'rgatish usulini yaratdi. Bu jismoniy mashqlarning vujudga kelishiga, ayni vaqtda jismoniy tarbiyaning ham vujudga kelishiga sabab bo'ldi. („Jismoniy mashqlarning vujudga kelishi va rivojlanishi" bo'limlariga qaralsin.)

Ikkinchi bosqich — jismoniy tarbiya bo'yicha birinchi metodikaning yaratilishi — qadimgi quldorlik (Gretsiya) davlatlari va o'rta asrlarni o'z ichiga oladi (G.D.Xarabuga, 1974).

Bu usullar tajriba yoli bilan amalga oshirilgan: faylasuflar, pedagoglar, shifokorlar inson organizmi faoliyatlarining qonuniyatlarini, jismoniy mashqlarning ta'sir etish mexa-nizmini bilganlar, shuning uchun jismoniy mashqlarning natijasi, samaradorligiga qarab baholaganlar (odam chidamli, kuchli, chaqqon bo'lib borgan). Qadimgi Gretsiyada jismoniy tarbiyaning metodikasi yaxshi ma'lum bo'lgan. Bu yerda davlat e'tiborini jismoniy mashqlarga qaratish va kuchni rivojlantirish, chidamlilik va boshqalar yagona tizimga birlashtirilgan edi. O'rta asrlarda metodikaning soni va salmog'i ortib bordi, birinchi marta gimnastika, suzish, o'yinlar, kamondan otish, chavan-dozlik, qilichbozlik bo'yicha qo'llanmalar vujudga kela boshladi.

3. 
   Maktabgacha yoshdagi bolalar uchun sport mashqlari.
   

Bolalar uchun jismoniy tarbiya binoning poydevori bilan bir xil. Poydevor qanchalik mustahkam qilib qo'yilsa, binoning qanchalik balandligi tiklanishi mumkin; bolaning jismoniy tarbiyasi uchun g'amxo'rlik qilsa, u umumiy rivojlanish, fanlarda, ish qobiliyati va inson tomonidan jamiyat uchun foydali bo'lishida erishgan yutuqlari qancha ko'p.

Boshqa har qanday yoshda, jismoniy tarbiya, dastlabki etti yil ichida bo'lgani kabi, umumta'lim bilan chambarchas bog'liq emas. Maktabgacha yoshdagi (tug'ilgandan to etti yoshgacha) bolalik davrida bolaning salomatligi, uzoq umr ko'rish, keng ko'lamli vosita tayyorligi va jismoniy rivojlanishining asoslari yotadi.
Bola bolalarni sog'lom, kuchli va quvnoq darajaga ko'tarish nafaqat ota-onalarga, balki har bir maktabgacha ta'lim muassasasiga ham topshiriladi. Buning uchun jismoniy tarbiya mashg'ulotlari o'tkaziladi, ular ma'lum yoshdagi psixologik xususiyatlarga, mashqlarning mavjudligi va maqsadga muvofiqligiga mos ravishda qurilishi kerak. Mashqlar komplekslari ajoyib bo'lishi kerak, shuningdek, farzandning harakatga bo'lgan ehtiyojini qondiradigan fiziologik va pedagogik zarur va oqilona yukni ta'minlashi kerak.

Kasal, jismonan kam rivojlangan bola odatda maktabda sog'lom bolalarning orqasida qoladi. U yovuz xotiraga ega, uning e'tiborini ko'proq charchagan va shuning uchun u yaxshi o'rgana olmaydi va ota-onalar va hatto o'qituvchilar ko'pincha bolani dangasa deb bilib, xatoga yo'l qo'yishadi. Bu zaiflik tanadagi turli xil tartibsizliklarni keltirib chiqaradi, nafaqat qobiliyatning pasayishiga olib keladi, balki bolaning irodasini ham buzadi.