22-mavzu Viruslar diagnostikasi Reja

Viruslarni kelib chiqishi haqidagi eng haqiqatga yaqin gipoteza bu ularni hujayraning genetik yelementlarini (nuklein kislotalari) avtonom “xo’jayin-hujayra”ga bog’liq bo’lmagan holda replikatsiyalanish hususiyatiga yega bo’lishidir. Viruslarni ko’payishi ham boshqa organizmlarnikidan tubdan farq qiladi. Viruslar faqat tirik hujayradagina ko’payaoladilar, “xo’jayin-hujayra”dan o’zlarining nuklein kislotalari va oqsillarini sintezi uchun foydalanadilar.hujayra ichiga kirgan virusning oqsil qavati parchalanadi, uni nuklein kislotasi matritsa vazifasini bajarib xo’jayin hujarasi ishtirokida virus o’z oqsil qobig’ini sintez qiladi. Viruslar hujayradan hujayraga inert mavjudot kabi o’tadilar. Demak, viruslar hujayrali organizmlardan kelib chiqqan deb xulosa qilish mumkin. Viruslarni kelib chiqishi haqida oxirgi fan ma’lumotlari ko’rsatishicha ular umumiy ajdodga yega bo’lmagan yig’ma guruh deb hisoblanadi. hozirgi kunda viruslarni kelib chiqishi haqida birqancha gipotezalar mavjud: DNK-tutuvchi yirik viruslar o’z genomini salmoqli qismini yo’qotgan murakkab hujayra parazitlaridan (mikoplazma va rikketsiylardan) kelib chiqqan deb hisoblanadi (Yuqorida aytilgan fikrning tasdig’i desa ham bo’ladi). haqiqatdan ham ba’zi yirik DNK-tutuvchi viruslar birinchi qarashda funktsional fermentlarni ortig’i bilan kodlantiradi, bu balki murakkab hayot formalaridan meros bo’lib qolgan bo’lishi mumkin.
Aytib o’tish joyizki, ba’zi virus oqsillarini bakteriyalar, arxeylar va yeukariotlar oqsillari orasida hechqanday gomologiyaga (o’xshashlikga) yega yemasligi kuzatilgan (nekotorыe virusnыe belki ne obnarujivayut nikakoy gomologii s belkami bakteriy, arxey i eukariot). Bu esa mazkur guruhni avvaldan yaralganligidan darak beradi. Bu haqda yana boshqa fikr bo’yicha RNK-tutuvchi viruslarni kelib chiqishini viroidlar bilan bog’lanadi. Viroidlar hujayra RNK-polimerazasi tomonidan replikatsiya qilingan yuqori konstruktsiga yega RNK ning halqali fragmentidir. Viroidlar – m-RNKning(informatsion RNK ning) ahamiyatga yega bo’lmagan uchastkasini splaysing vaqtida qirqilgani -“qochib qolgan intronlar”i dir. Ular tasodifan replikatsiyalanish xususiyatga yega bo’lgan ( viroidы predstavlyayut soboy «sbejavshie intronы» - vыrezannыe v xode splaysinga neznachaщie uchastki m-RNK, kotorыe sluchayno priobreli sposobnost k replikatsii). Viroidlar oqsillarni kodlantirmaydi. Viroidlarni kodlantiruvchi uchastkalarga yega bo’lishi (otkrыtoy ramki schitыvaniya), birinchi RNK-tutuvchi viruslarni paydo bo’lishiga olib keldi. haqiqatdan ham, misol uchun, “viroidga-o’xshash” uchastkalarga yega viruslar bor (sariqning (gepatitning) Delta virusi).


Xulosa
Ushbu ma’ruzada viruslar diagnostikasi, kiritmalar asosida diagnostika, aniqlagich o’simliklar usuli yordamida viruslar diagnostikasi va ularni viruslarni ajratishda qo’llash, viruslarni immunodiagnostika usuli yordamida diagnostika qilish, tomchi usuli, virus – bakteriya, immunoelektronmikroskop, immunoferment, radioimmun analizi, ikkiyoqlama immunodifuziya usuli va xakozo, virus kasalliklariga qarshi kurash choralarini ishlab chiqishda xar xil omillardan foydalanish, organizmning muxofaza reatsiyasi, vaktsinatsiya va uni qo’llash xaqida bir qancha qiziqarli ma’lumotlar beri o’tilgan.