13-Lekciya. Ift (elisa) Immunoferment analiz reakciyası

13-Lekciya.
IFT - (ELISA) Immunoferment analiz reakciyası.
Reje:
1. IFA túrleri
2. IFA dıń qoyıw texnikası

TAYANISH SÓZLER

Gomogen, geterogen, sendvich, substrad, stob reagent.
Immunoferment analiz - antigen reaksiyalardıń arnawlılıǵın hám joqarı tańlanıwına tiykarlanǵan laboratoriya tekseriwleri bolıp tabıladı.
IFA dıń bir neshe o'nlab modifikatsiyaları parıq etedi. Eń keń tarqalǵanı qattı fazalı geterogen immuno analiz usılı - ELISA (ensive linked immunosorbent assay) esaplanadı. IFA eki maqsette qollanıladı kóbinese hár túrli juqpalı kesellikler qozǵawtıwshılarınıń antigenlarini anıqlaw: túrli kesellikler qozǵawtıwshıların antigenlariga antitelolar (Lg A, Lg M, Lg G) ni birigiwin anıqlaw ushın.
IFA járdeminde barlıq jınıslıq organlardı juqpalı keselliklerine qarsı antitelolardı anıqlaw múmkin.
IFA tiykarında antigen hám antitelolardıń immun reaksiyası jatadı. Antiteloǵa belgilengen fermentiniń birigiw bolsa fermentativ aktivligi yamasa ólim dárejesin asırıwdıń qollanıwǵa qaray antigen - antitelo reaksiyası nátiyjesin esapqa alıw imkaniyatın beredi. Ápiwayılastırılgan kóriniste reaksiyasın mexanizmin tómendegi oyda sawlelendiriw múmkin. Birinshi reaksiya anıqlanatuǵın Lg (Av) hám qozǵawtıwshılar tazalanǵan hám de immunologik planshet maydanında qotirilgan antigen ortasında ámelge asadı. Payda bolǵan immunokompleksni anıqlaw ushın ekinshi immunologik reaksiya ótkeriledi. Bunda antigen retinde baylanısqan spetsifik iimunoglobulinlar qatnassa, oǵan qarsı antitelo retinde qıshqılanıwaza fermenti menen belgilengen. (Av) den ibarat konyugat xızmet etedi. Keyinirek molekulanıń ferment bólegi katalizlanishi nátiyjesinde fermentativ reaksiya júz beredi. Reńniń intensivligi úlginde immunoglobulinlarning muǵdarına baylanıslı boladı. Reaksiya juwmaqlanǵanan keyin arnawlı ásbaplar járdeminde fotometrik ólshewler ótkeriledi. Optikalıq tıǵızlıq qansha joqarı bolsa, úlginde spetsifik antitelolar muǵdarı sonsha kóp boladı.
IFA ni qoyıw
Serodiagnostika ushın 96 tereńchali polstirol planshetler isletiledi jáne onıń tereńchalariga aldınan antigen shimdirilgan boladı. Bunda antigen ushın gamologik bolǵan antitelolar oǵan birikadi. Birikpegen antitelolar juwıp taslanadı. Keyininen ketekshelerge ferment menen belgilengen immunoglobulinlarga qarsı antitelolar quyıladı. Eger tekseriletuǵın úlgilerde antitelolar ámeldegi bolsa ol halda olar bul basqıshda antigen retinde qatnasadı. Belgilengen antitelo menen tásirlesedi. Juwılǵannan keyin xromogen element qoyılıwı ketekshelerdegi boyawdıń rawajlanıwına qaray reaksiya nátiyjesin esaplaw imkaniyatın beredi. Onıń intensivligi fermenttiń muǵdarına baylanıslı boladı. Ketekshe degi suyıqlıqtıń optikalıq qısıqlıǵın ólshew jáne onı qadaǵalaw úlgileri menen salıstırıwlawda kólem birligindegi antitelolar konsentraciyası esaplab shıǵıladı. kúnine optikalıq tıǵızlıq birinshindegi nátiyjeler esaplaw usılı qollanıladı. Sonı esapqa alıw kerekk, hár bir test sisteması ushın norma hám patologiyasining nátiyjelerin esapqa alıwdıń óz kórsetkishleri ámeldegi, nátiyjeler interperensiyasida soǵan móljel alıw kerek.
Ferment menen bólewdiń bioximiyalıq immunobiologik hám gen injeneriyasi járdeminde qóllaw usılları bar.
ELISA (ensive linked immunosorbent assia) immunosorbent menen baylanısqan fermentti anıqlaw.
Polistirol planshetlerde arnawlı spektral ásbaplar járdeminde 1 minuta dawamında 96 ketekshede 96 tereńchada anıqlaw múmkin. Ulıwma getorogen IFA ni qoyıw ushın 3-4 saat waqıt ketedi.
IFA dıń bayqaǵıshlıǵı 1 ml elementlardı konsentraciyalaridagi 10 -9 -10 -12 buyım belokda mikrogram hám nanogrammlarda olshenedi.
IFA dıń qoyıw daǵı qıyınshılıqlarınan biri tekserilip atırǵan birikpelerdi fonı menen fermenttiń substrat spetsifikligi hám antitelolardıń afinligi menen baylanıslı. Sonıń menen birge tekseriletuǵın kofaktorlar ingibitorlar hám stimulyatorlarning bolıwı IFA dıń kemshiligi bolıp tabıladı. IFA dıń kemshiligi antigen determinantlar saqlawshı nativ beloklar hám olardıń biologiyalıq aktiv bolmaǵan fragmentlerin parıqlaw múmkinshiligi joq ekenligi bolıp tabıladı. Fermentti antigen menen kon'yugatlashda onıń katalizatorlik qásiyetlerin passayishi da irkinish beriwi múmkin. IFA ni tek hámme úyrenilgen sistemalarına qóllaw da (qaysıki, tazalanǵan antigen hám joqarı spetsifik antitelolar bar) sheklengenligi bolıp tabıladı.
Joqarı bayqaǵıshlıǵı hám tekseretuǵın (bir neshe minutadan bir neshe saatǵa shekem), bir waqtıniń ózinde kóplegen úlgilerdi tekseriw múmkinligi hám onıń ushın úlgilerdi aldınan tazalaw hám konsentraciyalawdıń zárúrshiligi joq ekenligi IFA ga basqa tekseriw usıllarınan artiqmashliǵin beredi.
Usınıń sebepinen IFA búgingi kúnde den sawlıqtı saqlaw, awıl xojalıǵı, sanaat biotexnologiyası, tábiyaattı asıraw hám ilimiy izertlew jumıslarında keń qollanılıp atır. Adam hám haywanlardıń hár qanday kesellikleri qozǵawtıwshıların, olardıń bólek antigen komponentlerin sol komponentlerge antiteloların identifikaciyalaw jolı menen yamasa saw organizm ushın tán bolmaǵan jáne onıń patologikalıq processlerinde sintezlanadigan (o'sma, júrek qan tamır, endokrin keselliklerinde) elementlardı anıqlap diagnoz qoyıw.
Xalıqtı dispanserlash, epidemiologik tekseriw, záhárleniwlerdi anıqlaw, qanda narkotiklarni anıqlaw, toqımalarda dári ónimlerin quramın anıqlaw, haywan hám ósimliklerde virus keselliklerin anıqlaw, antibiotiklar, vitaminlar, biologiyalıq aktiv birikpelerdiń sanaat biotexnologiyası ushın anıqlaw medicina preparatlarni OITS hám v gepatiti qozǵawtıwshıları viruslarınıń joq ekenligine tekseriw hám baqlaw bul IFA dıń ámeliy qollanılıw salasınıń kishi bir dizimi bolıp tabıladı.
Bioximiya, kletka fiziologiyasi hám immunologiyasi, mikrobiolgiya, virusologiya, onkologiya tarawlarında házirgi kúndegi fundamental izertlewlerdi IFAsiz oyda sawlelendiriw etip bolmaydı.
Sawallar
1. Sedvich IFA dep nege aytıladı? 2. Fermentler menen islew tártibi haqqında?