21-mavzu: Bul funksiyalari, ularning berilish usullari. Bul funktsiyalari soni

4 – MAVZU: Blokli shifrlash algoritmlari

Reja

1. Simmetriyali blokli shifrlash algoritmlari yaratilish asosiga ko’ra turlari.

2. Blokli shifrlash algoritmlari ishlash rejimlari.

3. Blokli shifrlash algoritm modellari va ularning shifrlash-deshifrlash jarayoni.

Tayanch tushunchalar: blok, shifr, initialization vector, ECB, CBC, PCBC, CFB, OFB, CTR..

Simmetrik blokli shifrlash algortmi.

Kriptografiyada blokli shifrlash algoritmlari keng qo’llanilib, mohiyat jixatdan quyidagicha. Masalan, ochiq matn 128-bit uzunlikka ega bo’lgan qismlarga ajratiladi va har bir qismlar ustida alohida-alohida amallar bajariladi. Kiruvchi ushbu qism ustida maxfiy kalit asosida amallar bajariladi va natijada 128-bitli shifr matn olinadi.

- Blokli shifrlash algoritmlari yaratilish asosiga ko’ra quyidagi turlarga bo’linadi:

- O’zgartirish-almashtirish tarmoqlari (Substitution-permutation networks);

- Feystel tarmog’iga asoslangan (Feistel ciphers);

- Lai-Massey shifrlari (Lai-Massey ciphers);

Blokli shifrlash algoritmlari ishlash rejimlari.

Simmetrik shifrlash algoritmlarida xavfsizlik nuqtai-nazaridan kriptografik tizimlardan ma’lum ketma-ketliklarga asoslanib foydalinish mavjud. Bu toifadagi algoritmlar blokli shifrlash algoritimlari modellari sanaladi.

Ushbu algoritmlarda amalga oshiruvchi vektor (initialization vector, IV) dan foydalaniladi. Amalga oshiruvchi vektor ma’lum bitlar ketma- ketligidan iborat bo’lib, ochiq matnga yoki kalitga ma’lum algoritm bo’yicha qo’shiladi. Bu kattalik kalitdan farqli sanalib, odatda zarur bo’lsa ham sir saqlanmaydi. Hozirda quyidagi modellar keng qo’llaniladi:

- Electronic codebook (ECB);

- Cipher-block chaining (CBC);

- Propagating cipher-block chaining (PCBC);

- Cipher feedback (CFB);

- Output feedback (OFB);

- Counter (CTR).

1. Electronic Codebook (ECB) (oddiy almashtirish rejimi). Electronic codebook (ECB). Dastlabki sodda modellardan biri bo’lib, ochiq matn bloklarga bo’linadi va har bir blok ustida kalit bilan amallar bajariladi (4.1, 4.2-rasmlar).