2021-yil 25-noyabr 2021-yil

М.М.Адашова,
 “Умумий ва аниқ фанлар” кафедраси 
 
катта ўқитувчиси, ТДИУ
Аннотация:
Мазкур мақолада ақида ва калом илмининг султони Имом Абу 
Мансур ал-Мотуридий раҳматуллоҳи алайҳининг буюк шахсияти ва илмий меро-
сини ўрганиш бўйича туркиялик олимлар томонидан олиб борилган илмий фаолият 
натижалари ва уларнинг таҳлили бўйича маълумотлар берилади. 
Таянч иборалар:
 Янги тараққиёт, экология, маданият, ёшлар, ислоҳотлар, жа-
мият, ер, сув, атмосфера, Имом Абу Мансур ал-Мотуридий (р.а.), калом илми, ақида 
илми, нубувват, мотуридия таълимоти, академик ишлар, хронологик таҳлил.
Аннотация:
 В статье представлена информация о результатах научной ра-
боты, проведенной турецкими учеными по изучению великой личности и научного 
наследия имама Абу Мансура аль-Мотуриди, султана Акиды и Калама, и их анализ.
Abstract:
 This article provides information on the results of scientific work carried 
out by Turkish scholars to study the great personality and scientific heritage of Imam Abu 
Mansur al-Moturidi, the Sultan of Aqeedah and Kalam, and their analysis.
Кириш
.
Юртимиз ҳудудларида жаҳон цивилизацияси тарихий тараққиёти-
га муносиб ҳисса қўшиб, ўзидан ўчмас из қолдирган олиму фузалолар, давлат ар-
бобларию саркардалар етишиб чиққан. Шундай улуғ сиймолардан бири калом 
илмининг султони ҳамда ақоид илмининг буюк мутафаккири шайх Абу Мансур 
ал-Мотуридий ҳазратларидир. Биз улар билан ҳақли равишда ҳар қанча фахр-
лансакда арзийди. 
Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев 2020 йил 24 ян-
вар куни Ўзбекистон Республикаи Олий Мажлисига қилган Мурожаатномаси-
да буюк аждодларимизни хотирлаб шундай таъкидлаган эди: “...маърифатпарвар 
боболаримиз меросини чуқур ўрганишимиз керак. Бу маънавий хазинани қанча 
кўп ўргансак, бугунги кунда ҳам бизни ташвишга солаётган жуда кўп саволларга 
тўғри жавоб топамиз. Бу бебаҳо бойликни қанча фаол тарғиб этсак, халқимиз, 
айниқса, ёшларимиз бугунги тинч ва осойишта ҳаётнинг қадрини англаб ета-
ди”.
99
Дарҳақиқат, буюк бобокалонларимиз томонидан диний ва дунёвий илм му-
возанатини барқарор тараққий этиш йўлида олиб борган фидокорона хизматла-
99 
http://president.uz 2020 йил 24 январ Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёевнинг Олий 
Мажлисга мурожаатномаси 

---

329
ри биз авлодлар учун муносиб ўрнак вазифасини ўташи муқаррар. Шуни алоҳи-
да таъкидлаш лозимки, миллионлаб мусулмонлар қалбига муборак ислом дини-
нинг ҳаётбахш ғояларини сингдиришда буюк ватандошимиз имом Абу Мансур 
ал-Мотуридий ҳазратлари ва ул зот асос солган “Мотуридия мактаби”га мансуб 
алломаларнинг хизматлари бениҳоя каттадир. “Манбаларнинг гувоҳлик бери-
шича, Имом Бухорий вафот этган йили, яъни милодий 870 йили тарихимиздаги 
яна бир мумтоз сиймо-Имом Абу Мансур ал-Мотуридий таваллуд топган экан. 
Бу воқеа замирида шахсан менга илоҳий бир боғликлик, Оллоҳнинг буюк бир 
марҳамати бордек, бамисоли Имом Бухорийнинг нурли қаламини Имом Абу 
Мансур ал-Мотуридий олиб, ул зотнинг хайрли ишларини давом эттиришга 
бел боғлагандек туюлади. Имом Абу Мансур ал-Мотуридий бобомизнинг ўрта 
асрлардаги ғоят ҳатарли ва таҳликали бир вазиятда ўз ҳаётини хавф остига қўй-
иб, авлодларга ибрат бўладиган маънавий жасорат намунасини кўрсатиб, ис-
лом оламида “Мусулмонларнинг эътиқодини тузатувчи” деган юксак шарафга 
сазовор бўлгани бу нодир шахснинг улкан ақл-заковати ва матонатидан дало-
лат беради”.
100
Имом Абу Мансур ал-Мотуридий ҳазратларининг илмий ижод 
намуналари бугунги кунда нафақат ўзбек балки бутун дунё исломшунос ҳамда 
мотуридийшунос олимлар томонидан катта қизиқиш ва иштиёқ билан тадқиқ 
этиб келинмоқда.