2021 development issues of innovative economy in the agricultural sector

 

“DEVELOPMENT ISSUES OF INNOVATIVE ECONOMY
 IN THE 
AGRICULTURAL SECTOR”
 
International scientific-practical conference on March 25-26, 2021. 
Web: 
http://conference.sbtsue.uz/uz
 
4. Mahsulotga 
bog’liqligiga
ko’ra 
(product, period); 
5. Faoliyatdagi yoki hajmdagi 
o’zgarishga
qarab (Fixed, Variable, semi-variable). 
6. Funksiyasi 
bo’yicha (Manufacturing, administrative, selling, research and development, Pre
-
production); 
7. Hisobot davriga 
bog’liqligi
bo’yicha (Capital
, Revenue); 
8. Boshqa ish xususiyatiga 
ko’ra (Controllable, Non
-controllable). 
9. Analitik va qaror qabul qilish maqsadiga 
ko’ra (Opportunity, sunk, differential, joint, common, 
imputed, out of pocket, marginal, uniform, replacement). 
10. Boshqalar (Conversion, traceable, normal, avoidable, unavoidable, total.) 
Hozirgi kunda tannarx hisobini halqaro darajaga olib chiqish uchun quyidagi yonalishlarda ishlarni olib 
borish maqsadga muvofiq hisoblanadi: 
Birinchidan,
O'zbekiston Respublikasi “Mahsulot (is
hlar, xizmatlar) ni ishlab chiqarish va sotish 
xarajatlari tarkibi hamda moliyaviy natijalarni shakllantirish tartibi to'g'risidagi” Nizomni hamda 
zahiralar tannarxini aniqlashga qaratilgan 4-
son BHMS “Tovar
-
moddiy zahiralar” standartini 2
-son 
MHXS “Zaxiralar” standarti talablariga muvofiq takomillashtirish lozim. Masalan, Zahiralar tannarxi:
1. 
Zahiralarning xaridi bilan bog'liq barcha xarajatlar; 2. Qayta ishlash; 3. Zahiralarni joriy holatga va joriy 
joylashtiriladigan joyiga keltirish bilan bog'liq boshqa ustama xarajatlari kabi tarkibiy qismlardan iborat 
bo’lishini joriy qilishimiz kerak bo’ladi.
Ikkinchidan
, 
mahsulot 
(ish, 
xizmatlar) 
tannarxini 
hisoblashning 
metodologiyasini 
takomillashtirish kerak. Rivojlangan mamlakatlarda mahsulot tannarxini hisoblashda qo'llaniladigan
“order costing” va “prosses costing”ni qollash bo’yicha ilmiy
-
uslubiy tavsiyalarni ishlab chiqish o’ta 
muhim ahamiyat kasb etadi. Standart costing tizimini keng joriy qilish kerak. Tannarx standart bo’lishi
va buxgalteriya hisobining vazifasi esa standardlardan chetlanishlar sabablarini aniqlashga qaratilish 
kerak bo’ladi. 
Uchinchidan
, “Ishlab chiqarilayotgan mahsulot tannarxi to'g'risidagi” hisobotini joriy qilish, 
uning ilg'or usulublardan foydalangan holda tuzilishi va taqdim qilinishini joriy qilish kerak. Hozirgi 
kunda halqaro standartlarga otayotgan korxonalarda ushbu hisobotni tushish tartibini tavsiya etishimiz 
lozim. Uning formatlarini ishlab chiqishimiz kerak bo’ladi. 
To’rtinchidan
, Harakatlar strategiyasida qayd qilinganidek, ishlab 
chiqarishga energiya tejaydigan texnologiyalarni keng joriy etish 
orqali tannarxni kamaytirishga erishish, iqtisodiyot tarmoqlarida mehnat unumdorligini oshirish hisobiga 
tannarxni kamaytirishga erishish kerak. 
Beshinchidan
, tannarx hisobi f
anini alohida o’quv rejasiga kiritish kerak bo’ladi. Bu fan ilmiy va 
metodologik asosga ega fan bo’lishi kerak. Buning uchun “Cost accounting” degan fanni dunyo 
unversitetlaridan keltirish kerak. Uni o’rganishimiz kerak bo’ladi. 
Ushbu tavsiyalarning joriy etilishi tannarx hisobini tashkil etish va xarajatlarni qisqartirish 
imkoniyatini beradi.