“DEVELOPMENT ISSUES OF INNOVATIVE ECONOMY IN THE
AGRICULTURAL SECTOR”
International scientific-practical conference on March 25-26, 2021.
Web:
http://conference.sbtsue.uz/uz
1.
Умумий
тамойиллар.
2.
Специфик
тамойиллар.
Умумий
тамойиллар
қуйидагиларга
бўлинади:
таълимнинг
очиқлиги;
таълимнинг
онглилиги
ва
фаоллиги;
билимни
ўзлаштириш;
таълимнинг
кўргазмалилиги;
таълимнинг
оммавийлиги;
таълимнинг
инсонпарварлиги;
таълимнинг
илмийлиги.
Специфик
тамойиллар
қуйидагиларга
бўлинади:
таълимнинг
индивидуаллиги;
таълимнинг
узлуксизлиги;
таълимнинг
модуллиги;
таълимнинг
интерактивлиги.
Юқоридаги
тамойиллар
асосида
биз
рақамли
таълимнинг
қуйидаги
характерли
хусусиятлари
шакллантирилганлигини
кўрсатиб
ўтдик:
1.
Таълимнинг
мослашувчанлиги
(таълимнинг
индивидуал
графиги).
Рақамли
таълимда
талабанинг
йўналтирилган
ва
бошқариладиган
интенсив
мустақил
иши
амалга
оширилади,
яъни
талабанинг
эҳтиёжлари
ва
имкониятларига
қараб
индивидуал
режа
асосида
ўқиш,
яъни
ўзингиз
учун
қулай
жойда
ва
қулай
вақтда
ўқиш
кетма
-
кетлигини
мустақил
равишда
белгилаш
имкониятига
эга
бўлади.
2.
Иқтисодий
ва
вақт
тежамкорлиги.
Талабалар
учун
ўқув
вақтини
тежаш
зарур
ахборотни
тез
излаб
топиш
билан
боғланган
бўлса,
ўқитувчи
учун
вақтни
тежаш
–
талабалар
билимини
назорат
қилиш
билан
боғлиқдир.
3.
Бепул
ва
ихтиёрий
фойдаланувчи
таълим
олиши
учун
тарқатиладиган
рақамли
таълим
ресурслари
харажатсиз
таълим
олиш
имкониятини
бериш
билан
фарқланади.
Рақамли
таълим
ва
масофали
таълим
технологиялари
ёрдамида
ходимлар
учун
масофадан
туриб
малака
ошириш
ёки
қайта
тайёрлаш
курсларида
ўқиш
имкониятини
бериш
мумкин,
бу
эса
бир
мунча
харажатларнинг
олдини
олади.
4.
Ўқиш
ёки
иш
жойидан
ташқарида
таълим
олиш
имконияти,
бу
рақамли
таълим
жараёнида
масофали
таълим
технологиялари
ва
Интернет
тармоғи
сервислари
воситасида
амалга
оширилади.
5.
Контент
(ўқув
материалини)
дан
эркин
фойдаланиш
имконияти.
Рақамли
таълим
таълим
сифатини
катта
ҳажмли
ахборотлар,
хорижий
таълим
ресурслари
ва
материални
мустақил
ўрганиш
ҳисобига
беради.
6.
Талабаларнинг
таълим
жараёнида
ахборот
компетенцияларига
эга
бўлиши
билан
характерланади.
Губанова
А.А.
ва
Кольга
В.В.
ларга
кўра
ахборот
компетенциялари
-
олинган
маълумотлар
ва
билимларни
танлаб
олиш,
таҳлил
қилиш
ва
тизимлаштиришни,
маълум
бир
муаммони
ҳал
қилиш
учун
зарур
маълумотларни
ажратишни
назарда
тутади
[1].
7.
Ўқитувчи
билан
қулай
вақтда
коммуникациянинг
турли
воситалари
(мобил
телефон,
смартфон,
планшет)
ва
Интернет
тармоғи
хизматлари
(рақамли
почта,
чатлар,
ижтимоий
тармоқлар)
мулоқот
қилиш
имконияти
.
8.
Талабаларда
мустақиллик,
ўзини
ўзи
бошқариш,
жавобгарлик,
уюшқоқлик
даражасини
ошириш,
шунингдек
ўзларининг
билимини
баҳолай
олиш
ва
натижавий
қарорлар
қабул
қилиш
имкониятини
шакллантириш.
Бунга
ташкилий
ва
когнитив
фаолиятнинг
рақамли
соҳаси,
вақт
ва
иш
ҳажмини
танлаш
эркинлиги
ҳамда
ўрганилаётган
ахборотнинг
етказиш
усули
орқали
ўрганиш
мумкин.
Бу
таълим
жараёни
каби,
эгалланаётган
билимлар
сифатига
ҳам
таъсир
кўрсатади.
9.
Таълимнинг
узлуксизлиги.
Ахборотни
керакли
жойда
ва
керакли
вақтда
олиш
имконини
берадиган
таълимнинг
махсус
методларини
ишлатиш
орқали
пайдо
бўлади.
Инсон
билимни
зарур
ҳолларда
“ахборот
пакети”
сифатида
олиши
мумкин.
10.
Биргаликда
ишлаш.
Рақамли
таълим
талабаларга
рақамли
ресурслар
ва
Интернет
тармоғи
хизматларидан
(ижтимоий
тармоқлар,
чатлар,
рақамли
почта,
YouTube, Twitter,
блоги,
Flickr, Wiki)
фойдаланган
ҳолда
бошқа
фойдаланувчилар
билан
эркин
ахборот
алмашинуви
орқали
биргаликда
ишлашини
таъминлайди.
479
“DEVELOPMENT ISSUES OF INNOVATIVE ECONOMY IN THE
AGRICULTURAL SECTOR”
International scientific-practical conference on March 25-26, 2021.
Web:
http://conference.sbtsue.uz/uz
Фойдаланилган адабиётлар
1.
Губанова А.А., Кольга В.В. Дидактические принципы и особенности рақамлиного
обучения // Современные проблемы науки и образования. –
2015.
–
№ 3.; URL:
http://www.science-
education.ru/ru/article/view?id=17921
2.
Юдин В., Педагогические основы e
-
¬Learning, Высшее образование в России /№8, 2008
3.
Сергеев С.Ф. Методологические и дидактические проблемы рақамлиного обучения //
Сборник научных статей XVIII Объединенной конференции «Интернет и современное общество»
IMS-
2015, Санкт
-
Петербург, 23
-
25 июня 2015 г.
4.
Taylakov, N. I., & Anarbaeva, F. U. (2020). Pedagogical Features Of Moodle Platform. The
American Journal of Applied sciences, 2(07), 104-107.
5.
Taylakov, N. I., & Anarbaeva, F. U. (2020). Pedagogical Features Of Moodle Platform. The
American Journal of Applied sciences, 2(07), 104-107.
6.
Shavkatovich M. M. Issues in Accounting Systems Design to Report Innovation in
Organizations //International Journal of Progressive Sciences and Technologies.
–
2021.
–
Т. 24. –
№. 2.
–
С. 68
-72.
7.
Mardonov M., Kyrmizoglou P., Sanaev G. Organizational and methodological aspects of the
audit of innovative products //Central European Review of Economics & Finance.
–
2014.
–
Т. 4. –
№. 1.
–
С. 79
-87.
480
“DEVELOPMENT ISSUES OF INNOVATIVE ECONOMY IN THE
AGRICULTURAL SECTOR”
International scientific-practical conference on March 25-26, 2021.
Web:
http://conference.sbtsue.uz/uz
СОВЕТ ҲОКИМИЯТИНИНГ ДАСТЛАБКИ ЙИЛЛАРИДА
ЎЗБЕКИСТОНДА МАҲАЛЛИЙ МИЛЛАТ ВАКИЛЛАРИ ОРАСИДАН
ИШЧИ КАДРЛАР ТАЙЁРЛАШНИНГ ЙЎЛГА ҚЎЙИЛИШИ ВА
УНИНГ ИЖТИМОИЙ
-
ИҚТИСОДИЙ ТОМОНЛАРИ
Худаяров Уктам Журакулович
1
Аннотация
.
Ушбу мақолада 1926
-
1939 йилларда Ўзбекистонда ўтказилган аҳолини
рўйхатга олиш натижаларига асосан маҳаллий миллат вакиллари орасидан ишчи кадрлар
тайёрлаш масаласи ёритилган. Бу борада айниқса хотин
-
қизларни иш билан таъминланиши
уларни ижтимоий ҳаётга янада кенгроқ жалб қилиниши масаласига алоҳида тўхталиниб ўтилган.
Калит сўзлар
: ”Қизил шарқ,” Туркистон АССР, “Ҳужум,” “Қўшчи” уюшмаси, ижтимоий
ҳаёт,тикувчилик артеллари. Организация персонала из местного населения и ее социально
-
экономические аспекты в Узбекистане в первые годы Советского Союза
Аннотация
.
В статье рассматривается вопрос о квалификации местного населения в кадры
по результатам переписи населения, которая проводилась в Узбекистане в 1926
-
1939 гг. В связи
с этим особое внимание было уделено вопросу трудоустройства женщин, их большей
вовлеченности в общественную жизнь.
Ключевые слова:
«Гызыл шарк», Туркестанская АССР, организация «Худжум»,
общественная жизнь, швейные кооперативы.
Abstract.
This article is devoted to the issue of training workers among representatives of local
nationalities on the basis of the results of registration of the population of Uzbekistan in 1926-1939. In
this regard, the issue of employment of women in particular has been touched upon the issue of their
wider involvement in social life.
Keywords
:
“R
ed East
”
, ASSR of Turkistan,
“Khudjum”
,
“Qushchi” a
ssociation, social life,
sewing workshops.
1
“Табиий, ижтимоий фанлар ва жисмоний маданият кафедраси мудири (Тарих фанлари бўйича фалсафа
доктори)
481
“DEVELOPMENT ISSUES OF INNOVATIVE ECONOMY IN THE
AGRICULTURAL SECTOR”
International scientific-practical conference on March 25-26, 2021.
Web:
http://conference.sbtsue.uz/uz
Ўрганилаётган давр мамлакатдаги энг муҳим масалаларидан бири маҳаллий кадрлар
тайёрлаш муаммоси эди. Агарда 13 йил давомида, яъни 1926
-
1939 йиллар орасида Ўзбекистонда
ҳалқ хўжалигида хизмат қилаётган ишчилар сони 4 баробар ортган бўлса, ушбу кўрсаткич саноат
соҳасида 11.3 баробарни ташкил қилади. 1926
-
1939 йиллар давомида Ўзбекистонда инженер
кадрлар сони 7 баробарга ортади. 1926 йилда иш билан банд аҳоли сафидан 3,5 фоизи ақлий
меҳнат билан банд бўлган бўлса, 1939 йилга келиб, Ўзбекистондаги аҳолиси орасидаги
ишчиларнинг 19,8 фоизи ақлий меҳнат билан банд эди.
2
Ўзбекистон ССРда 1927
-1939
йилларда ишчиларнинг сони 630 минг кишига ортган. Ана шу
ишчиларнинг орасида хотин
-
қизлар ҳам бор эди. Хотин
-
қизларнинг ишлаб чиқаришда банд
бўлиши фақатгина иқтисодий аҳамиятга эга бўлмай, балки ижтимоий
-
сиёсий аҳамиятга эга эди.
Гап Ўзбекистон ССР аҳолисининг ярмини ташкил этган хотин
-
қизларнинг ижтимоий ҳаётда
иштирок қилиши ҳақида борарди.
3
Агар 1926 йилда Ўзбекистон халқ хўжалигида банд бўлган
малакали ва малакасиз хотин
-
қиз ходимларнинг нисбати 1:2,9 бўлган бўлса, 1939 йилга келиб бу
кўрсаткич 1: 0,8 га тенг бўлди.
4
1922 йилнинг 1 январига кўра, Туркистон АССРда 6244 нафар ишчи ва хизматчи аҳоли
бўлган бўлса, 1925 йилнинг 1 январига келиб, уларнинг сони 14 824 кишига етди. Шулардан 1419
таси хотин
-
қизлар эди. 1925
-
1926 хўжалик йилидан 1928
-
1929 хўжалик
йилига қадар Ўзбекистон
ССР саноатидаги ишчилар сони 11 408 кишидан 23 842 кишига, яьни икки баробардан зиёдроққа
ортди. Маҳаллий миллат ишчиларининг сони эса шу давр мобайнида 3342 кишидан 12 422 кишига
етди. Вазият тақозоси билан ишчиларни етиштириб бериш ишлари кенг йўлга қўйила бошланди.
Масалан, 1926 йилга келиб Реутовск ҳамда Зарайскдаги икки фабриканинг ҳар бирига иш ўрганиш
учун 40 тадан ўзбек йигитлари юборилди. Москва шаҳридаги саноат корхоналарида “Қизил шарқ”
фабрикасида фаолият олиб бориш учун Ўзбекистон маҳаллий аҳолиси вакилларидан 100 нафар
йигирувчи ва 100 нафар тикувчи тайёрланди.
Совет ҳокимияти дастлабки йилларда маҳаллий хотин
-
қизлардан ишчи кадрлар тайёрлашга
алоҳида эьтибор қаратди. Хусусан, 1925 йилга келиб ЎзССР саноатида 6 600 хотин
-
қиз ишламоқда
эди. Уларнинг сони 1929 йилга келиб 15 300 га етди.
5
Саноат учун хотин
-
қиз
кадрларни
тайёрлашда шойи тўқиш ва тикувчилик артеллари катта роль ўйнади. Тошкент, Самарқанд ва
бошқа шаҳарлардаги хотин
-
қизлар клублари қошида ана шундай артеллар
ташкил қилинди. 1928
йилда республикада 139 та артель бўлиб, уларда 8000 нафар маҳаллий хотин
-
қиз ишларди. 1927
йилда уюштирилган оммавий
-
сиёсий компания “ҳужум”ининг маҳаллий хотин
-
қизларни саноат
корхоналарида ишлашга жалб қилиши натижасида Ўзбекистон ССР саноатида ишловчи ўзбек
аёлларининг сони 1925 йилдан 1928 йилгача 3 мартадан ҳам зиёдроққа ортди. Паранжи ташлаган
хотин
-
қизларни ижтимоий ҳаётга жалб қилиш ҳаракати дастлаб анча сезиларли ютуқларга эришиб
борди. Минг
-
минглаб аёллар корхоналарга, турли уюшмаларга жалб этилди. Улар орасидан
кўплаб тракторчилар, колхоз раислари, бригадирлар, клуб ва кутубхона мудирлари тайёрланди.
1927-
1929 йилларда судларнинг халқ маслаҳатчилари орасида 563 та ўзбек аёли бор эди.
1926 йилдаги маълумотларга кўра биргина Тошкент ва Фарғона вилоятларида “Қўшчи” уюшмаси
аьзолари таркибида 4900 нафар хотин
-
қизлар рўйхатга олинган эди. 1927 йилга келиб, 7169 нафар
хотин
-
қизлар касаба уюшмаларига аьзо бўлиб кирган эдилар. 1927
-
1928 йилларда паранжи
ташлаган аёллар учун 32 та саводсизликни тугатиш мактаблари очилди. 1927 йида Қўқон округида
бундай мактаблар сони 75 тага етди. Тошкентнинг эски шаҳар қисмида эса 1409 нафар ўқувчини
ўзида жамлаган 35 та мактаблар ишлаб турган эди. Бироқ бу борада олиб борилган зўрлаш,
мажбурлаш йўли ва усуллари ўзининг салбий самарасини берди. 1927
-
1928 йилларда Республика
бўйича 2,5 мингдан ортиқ аёллар ёвуз кучлар қурбони бўлди. Аммо шунга қарамай, 1937 йилга
келиб 273 637 нафар хотин
-
қизлар саводсизликни тугатиш курсларини муваффақиятли
якунладилар.
1940 йилга келиб республикада аёл ишчи ва хизматчилар сони 232 минг кишига
2
Ульмасов А. Узбекистан экономический рост и благосостояние населения. –
Т.: Узбекистан, 1978. –
С. 37.
3
Ўлмасов А., Бекнозов Н. Ўзбекистон аҳолиси фаровонлигининг ўсиши. –
Т.: ФАН, 1974. –
Б. 16
-18.
4
Ўша жойда.–
Б. 18.
5
Каримов Р. Ўзбекистон социал
-
иқтисодий тараққиёти тарихидан.Т.: Фан,1987. –
Б. 14
.
482
Do'stlaringiz bilan baham: |