2020-yilda andijon tumani 53 -umumta’lim maktabida o’tagan amaliyot raxbari: X. R. Abduvaliyev andijo n

Mavzu: Iqtisodiy siyosat, uning mustamlakachilik mohiyati

Reja

1. 
   Turkistonda yangi iqtisodiy siyosat
   
2. 
   Yer-suv islohati
   
3. 
   Yer-suv islohatining ikkinchi bosqich:
   
4. 
   0‘zbekistonda sanoatlashtirish va uning oqiraaar:
   

XX asrning 20-yillari boshlariga kelgano'lka havotL yerli aholining maishiy-
turmush tarzi nochor ahvolda edi. Birinchi jahon urushming og’ir asoratlari, yangi
sovet tuzumini o'matishda bedodlik,siyosat, milliy istiqlolchilik xarakati va urush oqibatlari har qadamdak’zga tashlanib turardi. Sanoat izdan chiqqan, transport va aloqa vositalari ishlamayotgan son-sanoqsiz ekin maydonlari payxon b’lib ketgandi. Eng yomoni o'lkada ochlik, qasshshoqlik, omaviy ishsizlik xukm suradi.

Eng muximi. bu siyosat shahar bilan qishloq o‘rtasidagi o‘zaro munosabatlami izga solishga. yangi Xokimiyaming tayanch negizi hisoblangan

ishchilar bilan dexqonlar sinfio'rtasidagi ittifoqni. Iqtisodiy aloqalarni mustahkamlashga hizmat qilardi. Yangi iqtisodiy siyosatning bosh maqsadiar.aaa.
biri — bu dexqon xujaligini oyoqqa turgizish, uni rivojlantirish edi.

1920. 
      yil 20 aprelda Turkiston ASSR Markaziy Ijroiya Q’mitasi oziq-ovqat.
      yem-xashak va xom ashyo razvyorstkasini maxsulot solig’i bilan almashtirish
      to’g’risida qaror qabul qildi. Unda 1921—1922 yillar uchun soliq miqdori
      belgilandi. Achinarlisi shundaki, Turkiston mexnatkashlaridan olinadigan soliq
      markaziy rayonlardan farqli’laroq yil oxirida yig’ib olingan hosil miqdoriga qara:
      emas, balki ekilgan yerning xar desyatinasi, shuningdek, koramol va mayda moliar
      xisobidan olinadigan bo’ldi. Bu esa Turkiston dehqonining kamsitilishin:
      bildirardi.
      

Bu xol asta-sekinlik bilan’lkada yangi iqtisodiy siyosat y’lidan chekinishga
olib keldi. Dexqonga berilgan imtiyozlar qaytarib olindi. Ular kishloq xo'jahk
artellariga birlashtirila boshlandi. Sanoatni milliylashtirish jarayoni avj oldirha:
Ayniqsa, 20-yillaming oxirlariga kelib Ittifoqning, shu jumladan,’zbekistonr.:ag
ijtimoiy-siyosiy va iqtisodiy-madaniy xayotida ma’muriy-buyruqbozlik
boshqaruvi tizimining kuchayishi natijasida yangi iqtisodiy siyosat ‘z mazmuni va
moxiyatini tobora yuqota bordi.

O‘zbekiston SSR tuzilgan paytda ham respublikada sovetchasiga agrar siyosar

amalga oshirishi to’la xal etilmagan edi. 1925 yil boshida Farg’ona viloyaaaa
umuman yersiz dehqonlar 3,44 foizni, 3 desyatinagacha yeri bor x’jaliklar 83.1 foizni tashkil etardi. Samarqand viloyatida bu ko‘rsatkich mos ravshishda 1foizga teng edi.

XX asr 20-yillari o’rtalaridan e’tiboran hukmron kommunistik partiya va sovet

davlatining butun diqqat-e’tibori sovetlar mamlakatini industrlashtirishga qaratilgan
Buning asosiy sababi shundaki, industr- lashtirish SSSRda sotsializm qurish dasturiy rejasining eng asosiy vazifalaridan biri hisoblanardi. Shu sababdan VKP (b) XIV so’ezida (1925 yil dekabr) mamlakani industrlashtirish partiyaning sotsializmni barpo etishga qaratilgan bosh strategik vazifasi, deb belgilanishi bejiz emas edi.

Xukmron Markaz bu asosiy vazifani bajarishga xalqni safarbar etar ekan, bu ishni mamlakatning barcha mintaqalarida, jumladan, o’zbekistonda ham tezkor suratlarda amalga oshirishga qarata qat’iyan yo’l tutdi. Bunda’sha xudud va o’lkalarda zarur yetarli shart-sharoitlar, moddiy yoki moliyaviy imkoniyatlar, resurslar bor-y’qligi hech bir inobatga olinmadi.

Ikkinchi jahon urushiga qadar b’lgan davrda o’zbekistonning sanoat saloxiyati 1445 ta yirik va o’rtacha sanoat korxonalarini va 19 mingga yam mayda korxonalami o’z ichiga olardi. Garchand sanoat qurilishi urushgacha- bo’lgan bo’lsa- da, biroq bu soxada ko’plab jiddiy muammolar va nuqsonlar ham mavjud edi. Avvalo, Ittifoq davlati bilan respublika o’rtasida imperiyachilik munosabatlari tizimi, yuqoridan tazyiq qilish amaliyoti, raxbarlikning ma’muriy- buyruqbozlik usullari o’zbekistan sanoati tarmoklarida chuqur salbiy asorat qoldirdi. SSSRning markaziy tumanlaridan aholining sun’iy tarzda ommaviy olib kelinishi ko’p jihatdan xalq xo’jalik muloxazalari bilan emas, balki ko’proq siyosiy mulohazalar taqozosi bilan amalga oshirilgan edi. Agar joylarda’zining malakali ishchi kadrlarini, keng miqyosda tayyorlash tashkil etilganda edi, bu xol ancha okilona va ijobiy bo’lishi va engmuximi ko’plab mahalliy navkiron yoshlarni foydali ishga jalb etish xamda ularni yaxshi ishchi kadrlar qilib tarbiyalashga sezilarli ta’sir ko’rsatishi shubhasiz edi.

Shunday qilib, sanoatlashtirish yillarida partiya va sovet xukumatining so’zi bilan amaliy ishi’rtasida yakdillik va uyg’unlik bo’lmadi. Sotsializmning kapitalizmdan afzalligi, ustuvorligi, mehnatkashlar turmush farovonligini tubdan yaxshilash, ulaming hayoti mazmun-mohiyatini chuqur o’zgartirish to’g’risidagi g’oyalar amaliyotda puch b’lib chiqdi. Xalq ommasining o’n yillar davomida to’kkan peshona teri, amalga oshirgan tinimsiz mehnati, chekkan zaxvati, fidokorligi unga yengillik, baxtu farovonlik keltirmadi.