2019 O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi termiz davlat universiteti

237-mashq. O’qing, sifatdoshlarni topib, zamoni, bo’lishli-bo’lishsizligini ayting.
Navoiy Hirotga erta bahorda qaytdi. Bog’iga tong yorishganda yetib keldi. Bog’ ichkarisidan nay sadosi eshitilardi. Kuy sho’xchan emasdi, ammo juda mashaqqatli ishni muvaffaqiyatli tugatgan kishining oromi va o’y-xayollari tarannum etilardi. Navoiy kuy eshitilayotgan tomonga ildam yurdi. «Bunchalik barvaqt turib, nay chalayotgan kim bo’lsa ekan? — deb o’ylardi u qiziqsinib. — Nahotki, musiqani xush ko’rmaydigan Binoiy biror kimsaning bu yerda soz chalishiga yo’l qo’ysa».

U ovoz kelayotgan tomonga borarkan, kuy to’satdan o’zgardi. Bitta-bitta odimlab borayotgan ot birdan yo’rtib ketganday tezladi. Terakzorda chalinayotgan muzika tobora yaqqol eshitilardi. Navoiy so’qmoqdan o’sha tarafga burildi-yu, ko’z o’ngida kutilmagan manzara namoyon bo’ldi: bargikaram chopon kiygan Binoiy kattakon daraxtga suyanib, ko’m-ko’k maysa ustida o’tirar va ko’zlarini qisib, zavq bilan nay chalardi.

Navoiy ko’pdan beri Binoiyning qiziq-qiziq ishlariga o’rganib qolgandi, ammo bu manzara uni ham quvontirdi, ham hayratga soldi. (L. Batь.)

238- mashq. O’qing, sifatdoshlarni topib, tuslangan-tuslanmagani, zamoni va yasalishini tushuntiring. Ularni zamonga ko’ra uch ustun shaklida yozib, sifatdosh yasovchi affikslar tagiga chizing.
1. Kattakon oilamiz, Bir men — ishlovchi odam. (Mirm.) 2. Yurt nonini harom yeganlar, Bo’yningizdan, qisajak qopqon! (Mirm.) 3. Demak, bugun yorug’ dunyoning yorqin yuzini ko’radigan, nohaqlikning zim-ziyo tunidan qutuladigan, saldan keyin erkin nafas oladigan, har uchrashgan kishisiga murojaat etib, teng gaplashadigai yolg’iz ugina emas. (SH.) 5. O’sha moyananing ham juda oz qismini shaxsiy ehtiyojlariga ajratib, qolmishini tajribalar uchun sarfslaydilar. (K.Moiseeva.) 6. Hoziroq kechiktirmay yana bir necha material olib kelishga ruxsat bergaysiz! (Yu. Semyonov.) 7. Samarqandni qurayotgan, bezayotgan, dongini chiqazayotgan — biz. (S. B.) 8. Yana u yiroqdagi baland tog’lardan topiluvchi Badaxshon la’llari to’g’risida ham nimalarnidir yozib qo’ydi. (K. Moiseeva.) 9. U bergan ovqat shirin, u yotqizgan to’shak yumshoq, u aytgan ertaklar sehrli edi. (H. G’.) 10. Bitgusi parishonlik, O’tgusi pushaymonlik, Gard qo’nsa-da bir onlik, Gangitmasa sarsonlik, Yengusi chin insonlik. (H. G’.)