|
4-топсҳириқ. Жадвалларни тўлдиринг.
Тафаккур операцияларини мазмунига кўра жойласҳтиринг.
-
№
|
Тафаккур операциялари
|
#
|
Мазмуни
|
1
|
Анализ
|
а
|
бир туркум иcҳидаги нарсаларнинг бир-бирига ўхсҳасҳлигига ва босҳқа туркумдаги нарсалардан фарқ қилисҳига қараб нарсаларни туркумларга ажратисҳ тизими
|
2
|
Синтез
|
в
|
бутуннинг унинг қисмларига ва элементларига бўлган муносабати аниқланади
|
3
|
Таққосласҳ
|
с
|
объектив дунёдаги нарса ва ҳодисаларнинг бир-бирига ўхсҳасҳлиги ва бир-биридан фарқи аниқланади
|
4
|
Абстракция
|
д
|
тафаккурда акс этган бир туркум нарсаларнинг, ўхсҳасҳ муҳим белгиларнинг сҳу нарсалар тўғрисидаги битта тусҳунcҳа қилиб, фикрда бирласҳтирисҳ
|
5
|
Умумласҳтирисҳ
|
е
|
ҳодисаларни иcҳки боғланисҳ ва муносабатлардан қатъий назар бир томонлама таъкидласҳдан иборат фикр юритисҳ
|
6
|
Конкретласҳтирисҳ
|
ф
|
айрим нарсалар, фактлар, ҳодиса ва фикрлар муайян тартибда макондаги, вақтдаги тутган ўрнига ёки мантиқий тартибда жойласҳтирилади
|
7
|
Классификацияласҳ
|
ж
|
моддий дунёдаги нарса ва ҳодисаларнинг муҳим хусусиятларини фарқлаб олиб, ана сҳу хусусиятлардан нарса ва ҳодисаларнинг муҳим бўлмаган иккинcҳи даражали хусусиятларини фикран ажратиб тасҳлаймиз
|
8
|
Системаласҳтирисҳ
|
ъ
|
нарса ва ҳодисаларнинг ажратилган айрим қисмларини фикран ва амалий рависҳда бирласҳтириб, бутун ҳолига келтирамиз
|
Жавоблар
|
б
|
ъ
|
3- c
|
4- ж
|
5- д
|
6- э
|
7- а
|
8- ф
|
Тафаккур сифатларини кўрсатинг
-
№
|
Вариантлар
|
Белги уcҳун жой
|
1
|
Кўргазмали-ҳаракат тафаккур
|
|
2
|
Тафаккур мазмундорлиги
| |
3
|
Тафаккурнинг cҳуқурлиги
| |
4
|
Кўргазмали-образли тафаккур
|
|
5
|
Тафаккурнинг кенглиги
| |
6
|
конкрет тафаккур
|
|
7
|
образли тафаккур
|
|
8
|
ҳукм
|
|
9
|
Тафаккурни мустақиллиги
| |
10
|
яққол-предметли тафаккур
|
|
11
|
Хулоса cҳиқарисҳ
|
|
12
|
сермаҳсул тафаккур
|
|
13
|
Тафаккур ихcҳамлиги
| |
14
|
Тусҳунcҳа
|
|
15
|
Абстракт тафаккур
|
|
16
|
Тафаккурнинг тезлиги
| |
17
|
назарий тафаккур
|
|
Берилган изоҳларга мос рақамларни жадвалнинг “рақамлар” қисмигага ёзинг.
№
|
Тусҳунcҳалар
|
№
|
Тусҳунcҳалар
|
Тафаккур
|
Рақамлар
|
1
|
синтез
|
6
|
абстракцияласҳ
|
Тафаккур операциялари
|
1, 3, 6, 7, 8
|
2
|
Индуктив
|
7
|
умумласҳтирисҳ
|
3
|
таққосласҳ
|
8
|
Анализ
|
Тафаккурнинг мантиқий сҳакллари
|
2, 5, 4, 9, 10
|
4
|
ҳукм
|
9
|
хулоса
|
5
|
тусҳунcҳа
|
10
|
дедуктив
|
5 – топсҳириқ: Амалий масҳқлар, топсҳириқлар бажарисҳ:
Психик фаолият жараёнларини унга мос терминлар билан бирласҳтиринг.
№
|
Психик фаолият жараёнлари
|
|
Психологик терминлар
|
1
|
билисҳ фаолиятлари
|
А
|
сезги, идрок, хотира, хаёл, тафаккур
|
2
|
билисҳ жараёнлари
|
Б
|
ҳиссиёт, ирода
|
3
|
сҳахснинг, ҳиссий, иродавий соҳаси
|
C
|
диққат, нутқ, фаолият
|
4
|
сҳахснинг индивидуал психологик хусусиятлари
|
Д
|
темперамент, характер, қобилият
|
Жавоблар:
|
c
|
2 - а
|
б
|
4 - д
|
Қуйида кўрсатилганлардан психик акс эттирисҳнинг хусусиятларини кўрсатинг.
объектив борлиқни тўғри акс эттирисҳ имкониятини беради;
инсонда жисмоний танадан тасҳқари ундан фарқланувcҳи яна нимадир борлиги ҳақидаги тасаввурлар беради
сҳахснинг фаолияти давомида мукаммалликка эрисҳиб боради;
фикрласҳ орқали эмас, кўр-кўрона исҳонcҳ воситасида бўлади
доимо ривожланиб ва такомилласҳиб боради.
СҲахснинг индивидуаллиги орқали намоён бўлади.
Мавжуд бўлмаган нарсаларни инсон онгида акс эттириб беради
Жавоб:
объектив борлиқни тўғри акс эттирисҳ имкониятини беради;
сҳахснинг фаолияти давомида мукаммалликка эрисҳиб боради;
доимо ривожланиб ва такомилласҳиб боради.
СҲахснинг индивидуаллиги орқали намоён бўлади.
Одам босҳ мияси, мия катта ярим сҳарларининг ихтисосласҳган функцияларини жадвалга тўғри жойласҳтиринг.
CҲап ярим сҳар
|
Ўнг ярим сҳар
|
Хронологик таркиб
|
О`таётган ваыт
|
Харита ва cҳизмаларни о`ыисҳ
|
Аниы макон
|
Номларни, изларни белгиларни ёдда саылаб ыолисҳ
|
Тассавурлар, аниы воыеалларни ёдда саылаб ыолисҳ
|
Нуты фаолияти мўиятини ъис этисҳ
|
Эмоссионал ъолатни идрок этисҳ
|
Оламни хурсандcҳилда осойисҳта ко`рисҳ
|
Оламни г`амгин ъолда ко`рисҳ
|
Батафсил идрок ыилисҳ
|
Яхлит идрок ыилисҳ
|
Хронологик таркиб
Ўтаётган вақт
Аниқ макон
Харита ва cҳизмаларни ўқисҳ
Номларни, изларни белгиларни ёдда сақлаб қолисҳ
Нутқ фаолияти моҳиятини ҳис этисҳ
Тасаввурлар, аниқ воқеаларни ёдда сақлаб қолисҳ
Оламни хурсандcҳиликда осойисҳта кўрисҳ
Батафсил идрок қилисҳ
Эмоционал ҳолатни идрок этисҳ
Оламни ғамгин ҳолда кўрисҳ
Яхлит идрок қилисҳ
Расмга қараб босҳ мия қисмларини аниқланг ва уларга мос изоҳларни киритинг:
Жавоб:
-
Босҳ мия қисмлари
|
|
1.Узунcҳоқ мия
|
Босҳ миянинг энг пастки қисми бўлиб, унинг қуйи қисми орқа мияга, юқори қисми эса мия кўпригига тутасҳган
|
2. Варолиев кўприги
|
Узунcҳоқ миянинг устки қисмида жойласҳиб, юқори томондан ўрта мия,ён томондан мияcҳа билан тутасҳиб туради
|
3. Ўрта мия
|
Варолиев кўпригининг юқори қисмида жойласҳган бўлиб, унда 4 та тепалик (2таси пўстлоқ ости кўрисҳ марказлари, 2 таси эса пўстлоқ ости эсҳитисҳ марказлари)
|
4. Оралиқ мия
|
Миянинг юқори қисмида жойласҳган бўлиб, босҳ мия ярим сҳарлари билан қопланиб туради
|
5.Мияcҳа
|
Босҳ мия ярим сҳарлари энса бўлагининг остида жойласҳган, массаси 150 грамм
|
6.Мия катта ярим сҳарлари
|
У ўнг ва cҳап ярим сҳардан иборат бўлиб, қадоқсимон модда билан бир бирига ёписҳиб туради. У кулранг ва оқ моддадан тасҳкил топган
|
6. Психологиянинг ривожланисҳ босқиcҳларини уларнинг мазмуни билан боғланг:
1
|
Психологиянинг “жон” ҳақидаги фан сифатида сҳаклланисҳи
|
А
|
Бу йўналисҳ ХИХ асрдан босҳлаб то ҳозирги кунгаcҳа амал қилиб келмоқда.
|
2
|
Психологиянинг “онг” ҳақидаги фан сифатида юзага келисҳи
|
Б
|
Бу йўналисҳ ХВИИИ асрларда ривожланисҳни босҳлаган. Унинг асоси англасҳ йўналисҳида бўлган.
|
3
|
Психологиянинг “хулқ атвор” ҳақидаги фан сифатида юзага келисҳи
|
C
|
Бу йўналисҳ 2500 йил олдин пайдо бўлган. У барcҳа нарсаларни жон, руҳ асосид тусҳунтирган.
|
4
|
Психологиянинг-психика асосларини ўрганувcҳи фан сифатида юзага келисҳи
|
Д
|
Усҳбу йўналисҳ ХИХ асрдан босҳлаб ривожланган. Унинг вазифаси кузатисҳ асосида аниқласҳдир.
|
Жавоб:
|
c
|
2 - б
|
3 - д
|
- а
|
7.Қуйидаги психология соҳаларига муқобил вариантларни кўрсатинг.
№
|
Психология соҳалари
|
|
Вариантлар
|
1
|
Нейропсихология
|
А
|
мия фаолияти бузилисҳлари натижасида келиб cҳиқадиган турли сҳаклдаги руҳий ривожланисҳдан cҳетланисҳни ўрганади
|
2
|
Олигофренопсихология
|
Б
|
ҳозирги замон фанининг cҳегарасидан тасҳқаридаги, тусҳунтирисҳ қийин бўлган психик ҳодисаларни ўрганади
|
3
|
Тифлопсихология
|
C
|
инсон психологиясининг этник хусусиятлари, миллий характер, миллий туйғу, миллий ғоя, ўз-ўзини англасҳ, этник стереотип, уларнинг қонуниятлари ва вужудга келисҳ хусусиятларини ўрганади
|
4
|
Дифференциал психология
|
Д
|
сҳахс сҳаклланисҳининг индивидуал психологик йўналтирилганлиги каби хусусиятларни ўрганади
|
5
|
Этнопсихология
|
Э
|
кўрисҳ қобилияти паст ёки умуман кўрмайдиган кисҳи фаолиятини ўрганади
|
6
|
Парапсихология
|
Ф
|
миянинг туғма камcҳиликлари туфайли пайдо бўладиган бўлимларни ўрганади
|
7
|
Патопсихология
|
Ж
|
психик ҳодисалар билан миядаги физиологик тузилисҳлар ўртасидаги нисбатни ўрганади
|
Жавоблар:
|
1- ж
|
ф
|
3- э
|
4- д
|
5- c
|
6- б
|
7- а
|
Do'stlaringiz bilan baham: |
