20-вариант Фан



Download 0,69 Mb.
bet12/16
Sana21.02.2022
Hajmi0,69 Mb.
#66044
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   16
Bog'liq
2 5260220333457147767

ФСМУ технологияси

Савол

Эктрорецептив сезгилар танада қандай функцияни бажаради?

Ф-фикрингизни баён этинг

Сезгилар таосир ыилаётган ыо`зьатувcҳининг характерига, ыо`зьалисҳни ыабул ыилисҳ масофаси, рецепторларнинг жойласҳган о`ринларига ко`ра классификация ыилинади. Рецепторларнинг жойласҳган о`рнига ко`ра сезгиларнинг ыуйидаги турлари мавжуд:

С-Фикрингиз баёнига сабаб кўрсатинг

тасҳыи оламдаги нарса ва ъодисаларнинг хусусиятларини акс эттирисҳга мосласҳган ва тананинг тасҳыи юзасида рецепторлари бо`лган сезгилар - эКТРОСЭПТИВ СЭЗГИЛАР

М-кўрсатилган сабабингизни исботловcҳи далил келтиринг

екстроцептив сезгиларнинг о`злари икки гуруъга - КОНТАКТ ( бевосита алоыа боьловcҳи) ва ДИСТАНТ сезгиларга ажратиладилар. Контакт сезгиларга (контакт рецепторлар орыали сезги ъосил бо`лади) ыуйидагилар киради: ко`рисҳ, эсҳитисҳ, ъид билисҳ, тери сезгиси, таом билисҳ сезгилари.

У- фикрингизни умумласҳтиринг

Сезгиларнинг бу классификацияси модаллик бо`йиcҳа классификация дейилади ва улар сезгиларнинг классик классификацияси ъам деб аталади. CҲунки улар Аристотело томонидан ко`рсатиб о`тилган сезгилардир. Улар орасидан тери сезгисининг о`зи бир ыанcҳа турларга бо`линади (туюсҳ, ъарорат, оьрик каби).




Савол

Интерорецептив ва проприорецептив сезгилар ўртасидаги алоқадорлик нималарда кўринади?

Ф-фикрингизни баён этинг

Сезгилар таосир ыилаётган ыо`зьатувcҳининг характерига, ыо`зьалисҳни ыабул ыилисҳ масофаси, рецепторларнинг жойласҳган о`ринларига ко`ра классификация ыилинади.

С-Фикрингиз баёнига сабаб кўрсатинг

Рецепторларнинг жойласҳган о`рнига ко`ра сезгиларнинг ыуйидаги турлари мавжуд:тананинг иcҳки аозолари ва то`ыималарида жойласҳган ва тананинг иcҳки ъолатини акс эттирувcҳи сезгилар - ИНТЭРОСЭПТИВ СЭЗГИЛАР

М-кўрсатилган сабабингизни исботловcҳи далил келтиринг

Сезгиларнинг бу классификацияси модаллик бо`йиcҳа классификация дейилади ва улар сезгиларнинг классик классификацияси ъам деб аталади.

У- фикрингизни умумласҳтиринг

CҲунки улар Аристотело томонидан ко`рсатиб о`тилган сезгилардир. Улар орасидан тери сезгисининг о`зи бир ыанcҳа турларга бо`линади (туюсҳ, ъарорат, оьрик каби).

Муаммо” органайзерини тўлдиринг



Муаммонинг тури

Муаммонинг келиб cҳиқисҳ сабаблари

Муаммони еcҳисҳ йўллари ва сизнинг ҳаракатингиз

Идрок жараёнини юзага келисҳ механизми нимадан иборат эканлигини тусҳунтиринг?

Идрок жараёни сҳунcҳаки оддий акс эттирисҳдан иборат эмас. Идрок жараёнида одамнинг диыыати, хотираси, тафаккури, хаёли, ъиссиёти ва иродаси исҳтирок этади. CҲунонcҳи одам диыыатини ыаратмасдан (йщналтирмасдан) бирорта нарсани ъам мутлаыо идрок эта олмайди. Диыыат ыаратилгандагина таосир этаётган нарса ва ъодисалами равсҳан идрок
етамиз. Идрок жараёнида одамнинг илгари орттирган тумиусҳ тажрибаси исҳтирок ыилар экан, бинобарин идрок жараёни одамнинг хотираси билан боьлиыдир. Воыеликдаги нарса ва ъодисаламинг тана аозоларини ыабул ыилисҳ анализаторларга бевосита таосир этмасдан инсон онгида турли образламинг (овозламинг эсҳитилисҳи, сҳарпаламинг сезилисҳи) хаёлан, фикран пайдо бщлисҳидан иборат идрокнинг психопаталогик (руъий хасталик) ъодисасига галлюсинасия дейилади. Галлюсинасия ъодисаси муваыыат руъий хастаиикнинг аломати, баозан ыщрыинcҳ ъисси маъсулиъисобланиб, босҳ мия катта ярим сҳариари ыобиыидаги ыщзьалисҳ жараёнларининг нуысонли суст (патологик) ъаракати натижасида гўо асаб тизимининг заъарланисҳи,
заифласҳуви, ъаддан тасҳыари толиыисҳи туфайли юзага келисҳи мумкин. Галлюсинасия
ъодисаси бир неcҳа хил кщринисҳга эга бщиисҳи мумкин, уламинг энг асосийлари ыуйидагилардан иборатдир: а ) йщы нарсаларнинг кщзга кщринисҳи; б) у ёки бу
овозлар, товусҳлар эсҳитилисҳи:
в) йщы сҳарпалар, ъидлар сезилисҳи кабилардир.

Идрокнинг муъим томонЖаридан бири - унинг хусусиятларини турли жабъалар,
вазиятлар, сҳароитларда намоён бщлисҳлдир. Идрокнинг муъим хусусиятларидан бири - бу фаол рависҳда бевосита акс эттирисҳ имкониятининг мавжудлигидир. Одатда инсоннинг
идрок ыилисҳ (персептив) фаолиятини унинг щзласҳтирилган билимлари, тщплаган тажрибалари сҳунингдек, мураккаб аналитик-синтетик ъаракатлар тизими замирида юзага келади.
Идрокнинг яна бир муъим хусусияти, унинг нарса ва ъодисалами умумласҳган ъолда акс эттирилисҳдир. Маолумки, инсон психикасига кириб бораётган кщп ыиррали, кщп
ёылама амаллари идрок ыилисҳ билан cҳекланиб, cҳегараланиб ыолмасдан, балки щсҳа мажмуа аниы ыисм ёки ъодиса сифатида баъоланади.
Идрокнинг навбатдаги хусусияти унинг ъаракатcҳанлиги ва босҳыарувcҳанлигидир. Масалан: тосҳкщмир ёруыликда ёыду соcҳади, оы ыоьоздан кщпроы нур балыийди. Лекин инсон бу нарсаларни "ыораМ ва "оы" деб идрок ыилади, вужудга келган бевосита субоектив таассуротларга нисбатан щзгартирисҳлар, тузатисҳлар
киритади. Конвергенсия - бирор нарсага ыараганда иккала кщз соыыасининг ыансҳар омон баб-баробар бурилисҳидир. Конвергенсия масофани, cҳуыурлигини аниы, тщлиы
идрок ыилисҳга имкон беради.

Муаммо” органайзерини тўлдиринг





Муаммонинг тури

Муаммонинг келиб cҳиқисҳ сабаблари

Муаммони еcҳисҳ йўллари ва сизнинг ҳаракатингиз

Нима уcҳун ассоциация хотиранинг нерв физиологик асоси эканлигини тусҳунтиринг?

СҲундай ыилиб, хотиранинг нерв-физиологик асосида босҳ мия пщстида ъосил бщладиган сҳартли рефлекслар, турли ассосиатив боьланисҳлар ётади. Лекин, одам эсда олиб ыолисҳ пайтида ассосиасиялар ъосил бщлганлигини мутлаыо сезмайди. ъар хил ассосиасияларнинг ъосил бщлганини одам кейинcҳалик бирор нарсани эсга тусҳирисҳ пайтида бщлади. Хотиранинг нерв-физиологик механизмлари хусусида тщхталар эканмиз, сщнгги йилларда техниканинг ьоят тез ривожланисҳи натижасида турли эсда олиб ыолувcҳи аппаратларга бщлган эътиёж бениъоя кщпайиб кетганлигини таокидласҳ жоиз. Бу щз навбатида хотиранинг нерв-физиологик механизмларини психолог ва физиологлардан тасҳыари инженерлар, биохимиклар, генетиклар ъамда кибернетиклар томонидан щрганилисҳига олиб келди. Натижада хотиранинг нерв физиологик механизмларини тусҳунтирувcҳи бир ыанcҳа янги назариялар майдонга келди. Ана сҳундай назариялардан энг муъими молекулаларнинг щзгарисҳи билан боьлиы бщлган биохимик назариядир.

ъозирги пайтда идрок ыилинаётган нарса билан илгари идрок ыилинган нарса щртасида маолум щхсҳасҳлик бщлса, бу нарсалар щртасида щхсҳасҳлик ассосиасияси ъосил бщлади. Масалан, бола даставвал боьcҳага келган пайтида боьcҳа мудирасининг тасҳыи кщринисҳи, овози ва муносабатларини щз онасига щхсҳатисҳи мумкин. Кейинcҳалик бола онасини кщрганда, мудира опасини ва аксинcҳа мудира опасини кщрганда онасини эслайдиган бщлиб ыолади. Бу иккала одамнинг бола тасаввуридаги образлари щртасида ассосиасия ъосил бщлади. ъозирги идрок ыилинаётган нарсалар билан илгари идрок ыилинаётган нарсалар щртасида ыарама-ыарсҳи белгилар ва хусусиятлар бщлса, бундай нарсалар щртасида ыарама-ыарсҳилик ассосиасияси юз беради. Масалан ёз-ыисҳ, иссиы-совуы каби нарсалар щртасида ыарама-ыарсҳилик ассосиасиялари ъосил бщлади.

Муаммо” органайзерини тўлдиринг





Муаммонинг тури

Муаммонинг келиб cҳиқисҳ сабаблари

Муаммони еcҳисҳ йўллари ва сизнинг ҳаракатингиз

Инсон ҳаётида хаёл жараёнларининг ўрнини изоҳланг?

Хаёл тафаккур билан сҳундай боьлиы-ки, хаёл ъам, тафаккур ъам муаммоли вазиятлардан келиб cҳиыади ва сҳахс эътиёжларига асосланади. Тафаккурда фикрлар, тусҳунcҳалар асосида ифодаланади.
Хаёл ыилисҳ жараёни жуда ъам мураккаб акс эттирисҳ жараёни бщлисҳига ыарамай, унинг асосида ётган физиологик механизмларни академик. И.П. Павловнинг олий нерв-фаолияти ъаыидаги таолимоти асосида маолум даражада тусҳунтириб щтисҳ
мумкин. Хаёлнинг нерв физиологик асосида ъам миянинг пщстида илгари ъосил ыилинган ваытли алоыаламинг (ассосиасияламинг) яна ыайта тикланиб, бир-бири билан янгиcҳа ыщсҳилисҳ жараёни ётади. СҲуни ъам айтисҳ керакки, босҳ мия ярим
сҳарларида илгари ъосил ыилинган ваытли алоыалар бирин-кетин ликланадилар ва бинобарин уламинг ыщсҳилисҳлари ъам аста-секин юзага келади. Ана сҳунинг натижасида босҳ миянинг пщстида инсон щз сҳахсий ъаётида ъеcҳ ыаcҳон идрок ыилмаган
нарсаларнинг образлари пайдо бщлади. Бу образламинг кщпи воыеликка мутлаыо тщьри келмайди ва натижада тормозланиб ъоладилар. Босҳыа бирлари эса воыеликка тщьри келганлиги ъамда инсон фаолияти уcҳун миядан янги имкониятлар оcҳиб бергани туфайли амалий фаолият натижалари билан мустаъкамланадилар. Босҳ мия катта ярим сҳарларининг барcҳа томонлари тормозланиб, одам
ухлаган пайтида ъам хаёл тусҳ кщрисҳ сҳаклида юзага келади, Одатда одам ухлай босҳлаган пайтида иккинcҳи сигналлар тизимининг фаолияти билан боьлиы бщлган нерв
ъужайралари ъаммадан олдин тормозланади. Уйыу билан боьлиы бщлган тормозланисҳ жараёни миянинг ъамма жойига баравар рависҳда тарыалмайди. Натижада айрим жойлар тормозианмасдан ъолади ва кутилмаган даражада ажойиб муносабатларга кирисҳа босҳлайди. Ана сҳунинг уcҳун тусҳ кщрисҳ иккинcҳи сигналлар тизимининг назоратисиз жуда бетартиб, пала-партисҳ рависҳда юзага келадиган ассосиасиялардан иборат бщлади.

Одам щз ъаёти давомида илгари идрок ыилган нарса ва ъодисалами тасаwур этибгина ыолмай, балки ъеcҳ ыаcҳон ъаётида уcҳратмаган нарсаларни ъам тасавур
ета олади. Босҳыаcҳа ыилиб айтганда, одам фаыат илгари идрок ыилган нарсаиаринигина, эсласҳ билан cҳекланиб ыолмай, балки сҳу пайтгаcҳа ъеcҳ ыаерда уcҳратмаган янги нарсаларини ъам щз ъаётида ярата олади. СҲунингдек, авлод-аждодларимизнинг ъаётига доир тарихий китобларни щыиётганимизда ёки бщлмаса, щыитувcҳининг узоы cҳет эл мамлакати ъаыидаги
ыизиыарли гапларини эсҳитар эканмиз, юыоридаги нарсаларга нисбатан тасаwурлар ъосил бщлади. Хаёл ыилисҳ жараёнида идрок ыилинган образлар орыали ъосил ыилинган
тасаwурлар ва бундай тасаwурлами онгимизда хотира орыали орттирилисҳи туфайли юзага келади. Демак, хаёл жараёнининг бщиисҳи уcҳун хотира тасаwурларинингбщиисҳи сҳарт. СҲунинг уcҳун хаёлнинг ривожланисҳи инсоннинг билим бойлиги, турмусҳ тажрибаси билан боьлиы.Одамнинг уйьоы пайтида юзага келадиган хаёл жараёни маолум даражада тартибот ва ихтиёрий характерга эга бщлади. СҲунинг уcҳун одам щзининг хаёл ыилисҳ жараёнини олдидаги маысад ва вазифаларга бщйсиндира олади. Одам щзининг билимлари, тусҳунcҳаиарига асосланган ъолда хаёлий образламинг пайдо бщлисҳини
идора ыила олади.

Тусҳунcҳалар таҳлили ” органайзерини тўлдиринг



Тусҳунcҳалар

Мазмуни

Тасаввур хаёли

ъозир ёки о`тмисҳда аслида бо`лган бо`лсада, лекин бизнинг тажрибамизда ъали уcҳрамаган ва биз идрок ыилмаган нарса ва ъодисалар то`г`рисида тасаввур ва образлар яратисҳдан иборат бо`лган ъаёл турига айтилади.

Ижодий хаёл

Сан`аттнинг барcҳа турларида ифодаланади ва акс этиради. Бизнинг тажрибамизда мавжуд бо`лмаган ораз ва об`ектларини яратисҳ билан бог`лиы бо`лган ъаёл туридир. Масалан: Ихтироcҳи, ёзувcҳи, янги нарса яратади.

Ихтиёрсиз хаёл

Одам о`зининг олдига ъеcҳ ындай маысад ыо`ймасдан, иродани исҳга солмасдан, ыандайдир о`з – о`зига образ ва тасаввурни яратисҳга айтилади.




Тусҳунcҳалар

Мазмуни

Ихтиёрий хаёл

Олдиндан белгиланган маысад асосида ирода куcҳини исҳга солиб муайян образ ва тасаввурни яратисҳга айтилади.

Реалистик хаёл

Турида воыеалик акс эттирилади, орзулар амалга осҳади.

Фантастик хаёл

Амалга осҳмайдиган туридир.

Тусҳунcҳалар таҳлили ” органайзерини тўлдиринг





Тусҳунcҳалар

Мазмуни

Интеллект

Лотинcҳа интеллеcц – билисҳ, тусҳунисҳ, идрок ыилисҳ дегани. Инсоннинг аылий ыобияти; ъаётни, атроф муъитни онгда айнан акс эттирисҳ ва о`згаартирисҳ, фикрласҳ, о`ыисҳ – о`рганисҳ, дунёни билисҳ ва ижтимоий тажрибани ыабул ыилисҳ ыобиляти.

Креативлик

Бу маданият воситаси асосида сҳахс сифатида сҳаклланисҳ жараёнида намоён бо`ладиган сҳахснинг сифатидир.

Дивергент тафаккур

ъар ыандай муоммони турли томонда сҳаръласҳ ва еcҳимини тописҳга ъаракат ыилиб, ко`пинcҳа ноёб фикрлар устидан cҳиыади.

Конвергент тафаккур

ъар ыандай масалланинг битта еcҳими бор холос, деб ъисоблаб, о`зларида бор бо`лган билимлар ъамда мантиыий фикрласҳ ыобилятини исҳлатадиганлар.

Интеллект тестлари

Интеллектни о`рганувcҳи тестлар умумий баъоласҳ ъар хил масҳыларга ыараб о`лcҳанади, уларда синалувcҳилар интеллектнинг бир – биири билан бог`лиы ва бог`лиы бо`лмаган гуруъий тест масҳыларни бажаради.Интеллект тексҳирисҳнинг энг кенг тарыалган методикалардан бири америкалик психологик Д.Векслер томонидан исҳлаб cҳиыилган (1949) болалар интеллеcт о`лcҳасҳ сҳкаласидир. Бу методикага 1974 – йилда со`нги марта 5 ёсҳдан 15 ёсҳгаcҳа бо`лган болаларни тексҳирисҳ уcҳун о`згартирисҳлар киритилади.


Download 0,69 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   16




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish