20-Laboratoriya ishi. Gipsakartonning o‘rtacha zichligini va egilishga bo‘lgan mustaxkamligini aniqlash. Gipsobetonning o‘rtacha zichligini va siqilishga bo‘lgan mustaxkamligini aniqlash. Gips va gipsbeton material xamda buyumlar

3.a. Gipsbetonning o‘rtacha zichligini aniklash.
Kub namunalarning o‘rtacha zichligi quyidagicha aniqlanadi. Normal sharoitda qotgan namunalar quritish javonida 60±5 °S xaroratda turg‘un massagacha quritiladi. Quritilgan namunalar sinchiklab ko‘zdan kechiriladi, tayanch yuzalaridagi notekisliklar egovlab yoki jilvirlab ketkaziladi. Kub namunalar metall chizg‘ich yoki shtangensirkul bilan 1 mm gacha aniqlikda GOST 10180 da ko‘rsatilgandek o‘lchanadi va 0,1 % aniqlikda tarozida tortiladi.
Gipsbetonning o‘rtacha zichligi R_b, kg/m³, quyidagi formuladan foydalanib 1 kg/m³ aniqlikda xisoblanadi.

_{Bu erda; m – namunaning massasi, g;}
V- namunaning xajmi, sm³.
Tajriba parallel ravishda 3 marta bajariladi va o‘rtacha arifmetik qiymati olinadi.
3.b. Gipsobetonning sikilishdagi mustaxkamlik chegarasini aniklash.
Gipsbetonning o‘rtacha zichligi aniqlangan namunalar, gipsbetonning siqilishga mustaxkamligini aniqlash uchun sinaladi.
Namunaning sinash paytida qanday vaziyatni egallashi va qaysi tomonlari tayanchga tegib turish kerakligi aniqlanib, shu tomonlariga bo‘yoq yoki bo‘r bilan belgi chiziladi. Uning tayanib turadigan tomonlarini shunday tanlash kerakki, sinash chog‘ida ta’sir ko‘rsatadigan siquvchi kuch parallel yo‘nalsin.
Sinash paytida namunaning bir tomoni gidravlik pressning ostki tayanch plitasida yotishi (markazi plita o‘qiga to‘g‘rilanishi) lozim. SHundan keyin gidravlik pressning elektr dvigateli yurgizib yuboriladi. Sinash jarayonida namunani siquvchi kuch sekundiga 0,4—0,8 MPa tezlikda oshirila borib, namunaning buzilish darajasigacha etkiaziladi.
Gidravlik press.
1 – silindr; 2 – porshen; 3 – pastki tayanch plita;
4 – namuna; 5 – yuqori tayanch plita; 6 – ustunlar;
7 – traversa; 8 – tayaech vinti; 9 – manometr;
10 – nasos; 11 – moy uchun idish.
Gipsobetonning siqilishdagi mustaxkamlik chegarasi R_b (MPa) buzuvchi kuch R(N) ning namuna kesimining dastlabki yuzasi S (sm²)ga nisbati sifatida aniklanadi: