2 Ўзбекистон республикаси

Мактабгача таълим тизими 
Мактабгача таълим тизими Германия таълим тизимида муҳим босқич 
ҳисобланади. Мактабгача таълим болалар боғчаси (Kindergarten)да амалга 
оширилади. Болалар боғчасига 3-6 ёшдан мактаб ёшигача боришади. 
Ривожланишдан орқада қолган ёки ёши мос босқичга етмаган болалар 
мактабгача синфларда (нем. Vorklassen) ва мактаблар қошидаги болалар 
боғчасида (нем. Schulkindergarten) тахсил оладилар. Бу боғчалар алоҳида ФЕ 
қоидасига кўра ёки мактабгача секторга ёки бошланғич таълим секторига 
бўйсинади. Мактабгача таълим мажбурий эмас, лекин кўпгина ФЕда 
ривожланишда орқада қолган болалар учун мажбурий ҳисобланади. Болалар 
боғчалари таълимнинг қуйи босқичи ҳисоблансада, лекин у давлат тизими 
таркибига кирмайди. Боғчаларни маблағ билан таъминлаш турли жамоат 
ташкилотлари, хайрия бирлашмалари, корхоналари, хусусий шахслар, диний 
муассасалар зиммасида. Германияда 3 ёшдан 6 ёшгача бўлган болаларнинг 
80% боғчаларга қатнайдилар. Болалар боғчаси олмонлар бошлаб берган ва 
кўпгина хорижий мамлакатлар томонида ўрганилиб, қабул қилинган 
муассасадир. У юқорида таъкидлаганимиздай, давлат тизимига эмас, балки 

---

26 
ёш авлодни қўллаб-қувватлаш муассасалари тизимига киради. 1996 йилдан 
бошлаб болалар боғчасига қатнаш учун хуқуқий меъёрлар ишлаб чиқилди. 
Болалар боғчасига фарзандларни бериш ихтиёрий равишда амалга 
оширилади. Болалар боғчасига қатнаш учун ота-оналардан уларнинг 
даромадига қараб маълум миқдорда тўлов олинади. Мактабгача болалар 
боғчаси тайёрлов синфлари ва кириш гуруҳларимактаб таълимининг 
биринчи босқичига киради.
Жанубий корея таълим тизими 
Жанубий Корея Республикаси кўплаб тадқиқотчиларнинг диққатини 
ўзига тортмоқда, сабаби бу давлат постиндустриал цивилизация ютуқларини 
эгаллаган Осиё – Тинч океани регионининг ноёб давлатларидан биридир. 
Кореяликлар бажарилиши шарт бўлган асосий вазифа - ўз анъанавий 
маданиятини сақлаш, сиёсий ва ижтимоий-иқтисодий ислоҳотларни ўз 
маданий-сиёсий идентивлик, Шарқнинг анъанавий қадриятлари ва 
ориентирлари билан боғлашга интилиш деб ҳисоблайдилар. Бу давлатнинг 
47таълим тизими ЮНИСЕФ экспертлари хулосасига кўра саноати 
ривожланган 
давлатлар 
ичида 
“энг 
самаралиси”деб 
тан 
олинган.Кўпчиликнинг ягона фикрича, Жанубий Кореянинг иқтисодиёти ва 
техникадаги ютуқлари “инсон ресурсига инвестицияни тўғри тикканлигида” 
деб таъкидлашади. Конфуций давридан сақланиб қолган зиёли одамга 
жамоат хизмати хозирги кунгача бор. Жанубий Кореяда 1980 йиллардан бери 
илмий касблар энг нуфузли ҳисобланади.Жанубий Корея таълим тизими яна 
битта бутунжаҳон тамойилини амалга оширади: бу таълим ва фан 
интеграциясидир. Дунё амалиётида ўқувмуассасалари ва илмий-тадқиқот 
институтларини ўз ичига олувчи академик конгломератлар самарали фаолият 
олиб боришмоқда. Бундай бирлашув илм ва таълим интеграциясининг аниқ 
асоси бўлиб хизмат қилади ва мамлакатда ягона илмий-техник ва таълим 
сиёсатини олиб бориш имкониятини беради. Кўп ривожланаётган 
давлатларда таълим бугунги кунда жамиятнинг фақат сарф-ҳаражатлар 
соҳаси эмас, балки асосий ишлаб чиқарувчи кучига айланди. Яъни, таълим 

---

27 
рақобатбардош, жиддий молиявий маблағларни олиб келувчи соҳа бўлиши 
кераклиги исботланди. Таълимнинг деярли 1-босқичидаёқ давлат ва 
иқтисодиётнинг ривожланишига қаратилган бўлиши керак. Фақат билим 
олиш учунгина эмас, балки олинган билимларни амалиётда самарали қўллаш 
учун ўқиш зарур. Лекин шуни ҳисобга олиш жоизки, таълимни тизимли 
модернизация қилиш жараёни ўз-ўзидан эски тартиб элементларни енгиб 
ўтиш, янги ғояларни ишлаб чиқиш ва табиий бошқарувнинг бошқа метод ва 
механизмларини шакллантиришни назарда тутади. Лекин бу шундоқлигича 
нусха олиш шаклида эмас, балки янгиликларни қабул қилиш билан бирга 
таълимривожланишбосқичидагиэнгяхшианъаналарвақўлгакиритилганютуқла
рни сақлаб қолишни тақозо этади.