2 Тошкент давлат

ЎРМВ» АТ
дастурий мажмуа номи берилди.
«ЎРМВ» АТ 
тегишли 
бюджетларнинг бюджет жараёнини комплекс автоматлаштириш, жумладан бюджет тизими 
бюджетлари ва БМЖ бюджетлари ижроси билан боғлиқ операцияларни акс эттириш учун 
мўлжалланган ахборот тизимидир. 
«UzASBO» ДМ-
бюджет ташкилотлари томонидан бюджет ҳисоби ва 
ҳисоботининг юритилишини комплекс автоматлаштириш учун мўлжалланган дастурий 
мажмуа. Бунда «UzASBO» ДМ орқали электрон рақамли имзо билан тасдиқланган ҳолда 
ғазначилик бўлинмаларига юборилган электрон молиявий ҳисоботларининг қоғоз 
кўринишдаги асли ғазначилик бўлинмаларига тақдим этилмайди ва ғазначилик 
бўлинмаларининг штампи ва имзоси билан тасдиқланмайди. Электрон молиявий 
ҳисоботларининг расмийлаштирилиши ва улардаги маълумотларнинг тўғрилиги учун 
буюртмачилар жавобгар ҳисобланади. 
«Электрон давлат хизматлари кўрсатувчи давлат органлари электрон давлат 
хизматлари кўрсатишда фойдаланиладиган ахборот тизимлари ва ахборот ресурсларининг 

---

131 
ахборот хавфсизлигини таъминлаши шарт
»
[1]. «Электрон давлат хизматлари кўрсатувчи 
давлат органлари шахсга доир маълумотлар, шунингдек давлат сирларини ёки қонун билан 
қўриқланадиган бошқа сирни ташкил этувчи маълумотлар муҳофаза қилинишини ва улардан 
рухсатсиз фойдаланишнинг олди олинишини таъминлаш юзасидан зарур ташкилий-техник 
чоралар кўради. 
Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2012 йил 21 мартдаги «Замонавий 
ахборот-коммуникация технологияларини янада жорий этиш ва ривожлантириш чора-
тадбирлари тўғрисида”ги 1730-сон Қарорининг асосий вазифалари белгиланди: 

давлат органлари, шунингдек юридик ва жисмоний шахслар ахборот тизимларининг 
босқичма-босқич интеграциялашуви асосида Миллий ахборот тизимини шакллантиришни 
таъминлаш; 

давлат органларининг ўз функцияларини бажаришда тезкорлик ва сифатни оширишга 
имкон берувчи фаолиятини автоматлаштириш ахборот тизимларини яратиш; 

давлат органлари томонидан тадбиркорлик субъектлари ва аҳолига кўрсатиладиган 
интерактив давлат хизматлари рўйхатини кенгайтириш ва сифатини яхшилаш, тегишли 
ахборот ресурсларидан кенг кўламда, шу жумладан, қишлоқ жойларда фойдаланишни 
таъминлаш; 

ахборот ресурслари, технологиялари ва тизимларини, шу жумладан ахборот 
хавфсизлигини таъминлаш тизимларини ривожлантириш ҳолатини ҳисобга олган ҳолда 
ахборот-коммуникация технологиялари соҳасида бошқариш тизимини такомиллаштириш; 

миллий ахборот тизимининг ахборот хавфсизлигини, унинг ахборот тизимлари ва 
ресурслари ҳимоя қилинишини таъминлаш.
 
Ғазначиликда компьютер ахборот тизимида рўй бераётган бузилишлар
мутахассислар томонидан маълум муддатларда ўрганилиб ундан сўнг бартараф 
қилинмоқда. Бироқ ихтиёрий тизимда кутилаётган носозликлар ёки олдиндан ўзини 
намоён қилмаслик белгилари амалий жиҳатдан оптимал усуллар билан текширилса, 
аниқланса, хар томонлама таҳлил қилинса, ўйлаймизки, тизимнинг дастлабки хавфсизлик
ҳолатига олдиндан аниқлик киритган бўлади. Ғазначиликда ахборот тизимининг
хавфсизлик ҳолатини аниқлаш ва унинг холатини ўрганиш масалалари хавфсизлик 
мезони нуқтаи назаридан долзарб бўлади.
Ғазначиликда ахборот архитектурасининг асосий қисми бўлиб бутун тизимнинг 
фаолиятини қўллаб-қувватлайдиган режали дастурлаштиришни таъминлаш – РДТ 
ҳисобланади. У ахборот тизимида ишлатиладиган ахборотларга ишлов беришни 
автоматлаштиради, дастур воситаларини таркиби ва ўзаро боғлиқлигини аниқлайди. 
Келгусида ғазначиликнинг ахборот тизимини ишлаб чиқиш ва уларнинг ўзаро ҳамда бошқа 
ахборот тизимлари билан алоқасини таъмин-лайдиган очиқ, жаҳон стандартларига 
асосланган ахборот архитектураси яратилади. Асосий архитектура тамойиллари раҳбар талаб 
қиладиган даражада ахборотлар ишловини таъминланлаш негизи бўлади. Асосий 
архитектура тамойиллари ташкилот ҳар кунги фаолиятда риоя қиладиган тартиб ва интизом 
қоидаларини белгилайди.
Ўзбекистон Республикаси Молия вазирлиги ғазначилигининг ахборот тизими 
архитектураси – ахборот технологиялари қўйилган мақсадга эришишни қўллаб-
қувватлайдиган аниқ мақсадни ифодалайди, бу мақсадга эришиш учун ахборот тизими 
қандай ишларни қилиши кераклигини кўрсатадиган модулдир. Дастурий таъминот уч 
погонали тизим: 
марказий Банк серверлари; Дастурий серверлар; Фойдаланувчиларнинг иш ўринлари.
Фойдаланувчиларнинг иш ўринларида оддий интернет брау-зери ишлатилади (Microsoft 
Internet Explorer) on-line режимида ишланади. 
Ахборот тизим маълумотларини сақлаш ва қайта ишлаш қуйи-дагилардан иборат: 
•
маълумотларни марказлашган ҳолда сақлаш; 

---

132 
•
маълумотларни марказлашган ҳолда қайта ишлаш; 
•
тизимни марказлашган ҳолда бошқариш; 
•
тизим хавфсизлигини марказлашган ҳолда таъминлаш. 
Давлат ахборот ресурслари ахборот хавфсизлиги ахборотни муҳофаза қилишнинг 
комплекс ташкилий-техник чора-тадбирлари ва дастурий-аппарат воситаларини ўз ичига 
олувчи тизим билан таъминланиши керак. Давлат ахборот ресурсларининг ахборот 
хавфсизлигини таъминлаш тизими давлат органининг ўз ахборот ресурсларини муҳофаза 
қилишга ёндашувини акс этирувчи хавфсизлик сиёсатига мувофиқ амалга оширилиши керак.
Ташкилий чора-тадбирлар юридик ва жисмоний шахсларни давлат ахборот ресурсларини 
ташкил этиш, шакллантириш, улардан фойдаланиш ва уларни қўллаб-қувватлашга жалб 
этиш тартибини бошқарадиган ҳатти-ҳаракатлар ва талаблар рўйхатини ўз ичига олиши 
керак. Давлат сирлари ҳамда махфий ахборотга тегишли деб ҳисобланган давлат ахборот 
ресурсларини шакллантириш ва уларга хизмат кўрсатиш ишлари уларни шакллантириш, 
улардан фойдаланилиши ва уларнинг қўллаб-қувватланиши учун масъул бўлган давлат 
органлари томонидан бажарилиши керак. 
Ахборотлаштиришнинг асосий мақсади, интеллектуал фаолиятда янги информацион 
технологиялардан фойдаланиш, замон талабларига мос равишда мутахассислар 
тайёрлаш,улардан фойдаланиш даражасини оширишдан иборат.
Ғазначиликда 
ахборот хавфсизлигини таъминлаш, телеком-муникация 
тармоқларини, 
ахборот 
тизимлари 
ва 
ахборот 
ресурсларини, 
шу 
жумладан 
телекоммуникация тармоқлари, телерадиоэфир ва ахборот тизимларидаги ахборот 
хавфсизлигини муҳофаза қилишнинг замонавий технологияларини жорий қилиш бўйича 
чора-тадбирларни ишлаб чиқиш ва амалга ошириш, ахборот ресурсларини муҳофаза қилиш 
бўйича техник инфратузилмани янада ривожлантирилади. Ахборот-коммуникация 
технологиялари соҳасида, шу жумладан дастурий маҳсулотлар, маълумотларнинг ахборот 
базасини ишлаб чиқиш соҳасида кадрларни тайёрлаш ва малакасини оширишнинг самарали 
тизимини ташкил этилади ва ахборот хавфсизлигини таъминланади. Алоқа ва ахборот-
коммуникация технологиялари, радиочастота спектридан фойдаланиш, кадрларни тайёрлаш 
ва инновацион фаолият соҳасида халқаро ҳамкорлик амалга оширилади.