2 Тошкент давлат

Бизнинг фикримизча: Яширин иқтисодиёт - қонунлар, ҳуқуқий нормалар, хўжалик 
ҳаётининг расмий қоидаларини четлаб ўтиб, яъни ҳуқуқий майдон доирасидан 
ташқарида юз берадиган иқтисодий муносабатларнинг маълум туридир. 
“Яширин” иқтисодиёт миллий хавфсизликка таҳдид сифатида айрим индивидлар, 
уларнинг гуруҳлари, институционал субъектлар ўртасида моддий неъматлар ва хизматларни 
Яширин 
иқтисодиёт 
? 
"яширин" иқтисодиёт 
фаолиятнинг 
таъқиқланган турлари 
"яширин" иқтисодиёт у 
ёки бу сабабларга кўра 
расмий статистикада 
инобатга олинмайдиган, 
ялпи ички маҳсулотга 
киритилмайдиган, 
солиққа тортишдан 
«тушиб» қоладиган ҳар 
қандай иқтисодий 
фаолият
"яширин" иқтисодиёт 
иқтисодий 
фаолиятнинг 
айтилмаган ва 
яширилган турлари 

---

205 
ишлаб чиқариш, тақсимлаш, айирбошлаш ва истеьмол қилиш борасида юзага келадиган 
ҳамда натижалари у ёки бу сабабларга кўра расмий статистикада инобатга олинмайдиган ва 
солиққа тортилмайдиган муносабатлар мажмуидир. 
Яширин иқтисодиётнинг фаолият кўрсатишида давлатнинг иқтисодий хавфсизлигига 
имкониятдаги ва аниқ таҳдид мавжуд. “Яширин” иқтисодиёт аксарият одатдаги, “нормал” 
иқтисодий жараёнларнинг кечишига - даромаднинг тақсимланиши ва шаклланишига, 
халқаро савдога, инвестиция киритиш ва умуман иқтисодий ривожланишга салбий таъсир 
кўрсатади. «Яширин» иқтисодиётнинг хусусиятларини аниқлашда ушбу муаммо 
тадқиқотчиларини турли таърифларни муомалага киритишга ундовчи ҳар хил омиллар 
инобатга олинади. Бундай мезонларга қуйидагиларни киритишимиз мумкин: 
Мазкур мезонларга кўра, «жиноий», «ножиноий», «норасмий», «сохта», иқтисодиёт 
ажратилади. 
Солиқларни камайтириб тўлаш ўз-ўзича фирибгарлик операцияси ҳисобланмайди ва 
ҳар доим ҳам яширин бизнес соҳасига кирмайди. Ҳаммаси қўлланиладиган усулларга 
боғлиқ. Солиққа тортиш бўйича ҳар қандай тизимда унгагина хос бўлган кўплаб солиқларни 
қонуний камайтириш имкониятлари мавжуд. Бунинг устига солиқларни камайтиришнинг 
ушбу ўзига хос усулларини солиққа тортишнинг бошқа тизимларида кўпинча амалга ошириб 
бўлмайди. Солиқ қонунчилиги барча мамлакатларда такомиллашиб боради. Такомиллашув 
деганда, аввало солиқларни тўлашдан бўйин товлаш имкониятларини бартараф этиш 
тушунилади.