3.Ахборотларни тақдим
этиш шакли
|
Қатъий белгиланган шаклларда
|
Фойдаланувчилар талаб-ларига мос шаклларда
|
4.Ахборотларининг аниқлик даражаси
|
Аниқ ва объектив
|
Тўлиғича аниқ ва объектив эмас
|
5.Ахборотларининг эълон
қилиниши (ошкоралиги)
|
Очиқ эълон қилинади
|
Очиқ эълон қилинмайди (сир сақланади)
|
6. Ахборотларни қайд
этишнинг асосий
усулллари
|
Ҳужжатлаштириш, счётлар ва уларга икки ёқлама ёзув
|
Барча мақбул усуллар
|
7.Ахборотларни тақдим
этиш даврийлиги
|
Ой, чорак, йил
|
Сония, дақиқа, соат, кун, ҳафта, декада, ой
|
8.Юритилишининг
мажбурийлиги
|
Мажбурий
|
Ихтиёрий (мажбурий эмас)
|
9.Юритиш тартиб-
қоидаларини қонун
ҳужжатлари билан
белгиланганлиги
|
Қонунлар ва қонун ости ҳужжатлари билан белгиланган
|
Қонунлар ва қонун ости ҳужжатлари билан белгиланмаган
|
10.Юритилиш даражаси
|
Яхлит корхона даражасида
|
Корхона бўлинмалари (жавобгарлик марказлари) даражаларида
|
11. Воқеа ва ходисалар
қамрови
|
Ўтган давр воқеалари ва ходисаларини акс эттиради
|
Ўтган давр ва келгуси давр воқеа ва ҳодисаларини акс эттиришга йўналтирилган
|
Кўриниб турибдики, бухгалтерия томонидан юритиладиган Бухгалтерия ҳисоби ҳамда бошқарув ҳисоби яхлит бухгалтерия ҳисобининг таркибий қисмлари ҳисоблансада, мақсади, вазифалари, ахборот фойдаланувчилари, ахборотларнинг характери, уларни йиғиш, қайд этиш, гуруҳлаш, жамлаш, узатиш, тартибга солиниши ва бошқа жиҳатлари бўйича фарқланади. Шу билан бирга бухгалтерия ҳисобининг ушбу таркибий қисмлари бир-бирини инкор этмайди. Аксинча, улар ўзаро узвий боғлиқдир. Одатда, Бухгалтерия ҳисобини замонавий компьютерларда олиб бориш бошқарув ҳисобини юритишни осонлаштиради. Намунавий ва индивидуал компьютер дастурларига асосланган бошқарув ҳисоби Бухгалтерия ҳисобини тўлдиради.
Мақсади ва вазифалари, предмети ва объектларининг таркибан ва мазмунан бир хиллиги, ахборот фойдаланувчилар кўлами ва бошқа жиҳатларнинг яхлитлиги ҳамда ўхшашлик томонлари бухгалтерия томонидан юритиладиган Бухгалтерия ҳисобини халқаро миқиёсда бир хиллаштириш заруратлари борлигидан дарак беради. Бунга эришишнинг асосий воситалари бўлиб қуйидагилар ҳисобланади:
(1) яхлит ёки бир-бирига зид бўлмаган қонунларга асосланиш;
(2) яхлит ёки бир-бирига зид бўлмаган стандартларни қабул қилиш ҳамда уларни қўллаш;
(3) яхлит пул бирлиги ва бошқа ўлчов бирликларига ўтиш;
(4) яхлит тамойилларга асосланиш ва бошқалар.
Юқорида санаб берилган заруратлар, имкониятлар ва воситалар дунё мамлакатларида, бир томондан, бир-бирига ўхшаш, иккинчи томондан эса, бир-биридан айрим фарқли жиҳатларга эга бўлган Бухгалтерия ҳисобининг турли моделларини вужудга келишига олиб келди. Бундай умум тан олинган моделлар бўлиб қуйидагилар ҳисобланади:
Британия-Америка модели;
Континентал модель;
Жанубий Америка модели.
Ушбу ҳисоб моделларининг асосий фарқли хусусиятлари қуйидаги 1.2-жадвалда келтирилган.
Do'stlaringiz bilan baham: |