2. Sanoat portlovchi moddalari kislorod muvozanatini hisoblash

6.1-misol.1 kg nitrogliserin portlaganda hosil bo’ladigan gazsimon mahsulotlar hajmi aniqlansin.
Masala yechimi.Gazlar hajmi quyidagicha topiladi:
Suv bug’ holatda bo’lganda

Suv suyuq fazada bo’lganda

6.1-masala. Portlash reaksiyasi quyidagicha bo’lgan ammiakli selitra portlovchi moddasining portlash gazlari hajmini aniqlang:
2NH₄NO₃→4H₂O+2N₂+O₂.
6.2-masala. Portlash reaksiyasi quyidagicha bo’lgan nitroglikol portlovchi moddasining portlash gazlari hajmini aniqlang:
C₂H₄(ONO₂)₂→2CO₂+2H₂O+N₂.
6.3-masala. Portlash reaksiyasi quyidagicha bo’lgan dinitronaftalin portlovchi moddasining portlash gazlari hajmini aniqlang:
C₁₀H₆(NO₂)₂→CO+3H₂O+N₂+9C.
6.4-masala. Portlash reaksiyasi quyidagicha bo’lgan trotil portlovchi moddasining portlash gazlari hajmini aniqlang:
2C₆H₂(NO₂)₃CH₃→5H₂O+7CO+7C+3N₂
6.5-masala. Portlash reaksiyasi quyidagicha bo’lgan geksogen portlovchi moddasining portlash gazlari hajmini aniqlang:
C₃H₆N₆O₆ →3H₂O+3CO+3N₂

7-Amaliy ish

PORTLOVCHI MODDA ZARYADI PORTLAGANDA HOSIL BO’LADIGAN GAZLAR BOSIMINI ANIQLASH.

Portlashda hosil bo’ladigan gazlar bosimi (Pa) Boyl-Mariot va Gey-Lyussak qonuniga ko’ra aniqlanadi:

<sub>bunda р0 – gazlar atmosfera bosimi bo’lib, harorat 0 0Cga teng bo’lganda 1,01∙105 Pa ga teng; V0–harorat 0 0C va bosim 1,01∙105 Pa bo’lganda portlash gazlari hajmi (m3); Т– absolyut noldan hisoblangan portlash harorati, K; V – zaryad kamerasi hajmi, m3.
Yuqoridagi formula ideal gazlar uchun o’rinlidir. Portlovchi modda zaryadi ma’lum zichlikda bo’lganda (0,5-1,0 t/m3) portlash mahsulotlari molekulasining xususiy hajmi katta ahamiyatga ega bo’lib, uning qiymati α=0,001V0 ga teng qilib olinadi va buni hisobga olgan holda yuqoridagi formula quyidagi ko’rinishga ega bo’ladi:

Zaryadlash zichligi 1 g/sm3 dan katta bo’lganda α=0,0006V0 qabul qilinadi.
Zaryad kamerasi hajmi V ni portlovchi modda zaryadi zichligi (Δ=М/V)ga almashtirib, M=1 (birlik massa) bo’lganda quyidagi formulaga ega bo’lamiz:</sub>