2. Sanoat portlovchi moddalari kislorod muvozanatini hisoblash

Portlovchi moddalar zaryadlarni portlatish metodlari.
Reja:

1.Portlovchi moddalar zaryadlarni portlatish metodlari.

2.Sanoat portlovchi moddalari kislorod muvozanatini hisoblash.

3. Portlovchi modda zaryadi portlaganda hosil bo’ladigan gazlar issiqligini aniqlash


4. Portlovchi modda zaryadi portlaganda hosil bo’ladigan gazlar haroratini aniqlash.

Kislorodmuvozanatidebberilganportlovchimoddatarkibidamavjudbo’lgankislorod miqdorining shu portlochi modda tarkibidagi yonuvchi elementlarni to’liq oksidlash uchun talab etiladigan kislorod miqdoriga nisbatiga aytiladi.Kislorod muvozanati odatda birlik ulushda yoki foizlarda ifodalanadi.

To’liq oksidlanish deganda vodorod bilan kislorod reaksiyasidan suv hosil bo’lishi, uglerod bilan kislorod reaksiyasidan esa karbonat angidrid gazi hosil bo’lishi tushuniladi. Bundashuningdekmolekulyarazotvakislorodhamajralibchiqadi. Agarportlovchimoddatarkibidametalmavjudbo’lsa portlash natijasida uning oksidi ham ajralib chiqadi.
To’liq oksidlanish reaksiyasini quyidagicha yozish mumkin:
С+О₂→СО₂+396 kJ/mol;
Н₂+½О₂→Н₂О+283 kJ/mol(suvsuyuqholdabo’lganda);
Н₂+½О₂→Н₂О+241 kJ/mol (suvbug’ holdabo’lganda);
2Al+1.5O₂→Al₂O₃+1671 kJ/mol.
Agar portlovchi moddaС_аН_dN_cO_d ko’rinishida bo’lsa, mos holda uning kislorod muvozanati quyidagicha aniqlanadi (%)

bunda 16-kislorodningnisbiyatommassasi, М_ВВ- portlovchi modda molekulyar massasi.
agar bo’lsa kislorod muvozanatimusbat;
bo’lsa kislorod muvozanatinolli;
bo’lsa kislorod muvozanati manfiy deyiladi.
Kislorod muvozanati nolli bo’lgan portlovchi moddalar portlaganda energiya ajralib chiqishi maksimal miqdorda, zaharli gazlar ajralib chiqishi esa minimal miqdorda bo’ladi.
Kislorod muvozanati manfiy bo’lgan portlovchimoddalarportlagandaportlovchi modda tarkibidagi kislorod miqdoriga bog’liq holda issiqlik ajralib chiqishi kam bo’ladi va zaharli uglerod oksidi hosil bo’ladi, ya’ni
С+0,5О₂→СО+109 kJ/mol.
Ayrimhollardauglerod qurumihosilbo’libportlashvaqtidagazlarhosilbo’lishdarajasinipasaytiradi.
Kislorodmuvozanatimusbatbo’lganportlovchimoddalarportlaganda energiya ajralib chiqishi kamayadi, chunki bunda zaharli azot oksidi hosil bo’lib issiqlik yutilishi kuzatiladi:
0,5N₂+0,5O₂→NO-90.5 kJ/mol.
2.1-misol.Nisbiy molekulyar massasi 227gr. va kimyoviy formulasi C₇H₅(NO₂)₃ ko’rinishida bo’lgan trotil portlovchi moddasining kislorod muvozanati aniqlansin.