2. P. R. 01imxo‘jayeva —

50- rasm. Umurtqalilar bosh miyasining rivojlanisbi, a—uch pui'ak bosqicbi; b bosh bo'limi bosqich. I old miya;

2—oraliq miya; 3- o'rl.a miya;

4—miyacha; 5—uziiiiclioq miya;

6—ko‘z kosachasi; 7- ko‘z pul'agi.

4. 
   bo'lim. Evolutsiya ta’limoti sistemasi nay shakliga ega (50- rasm). Bu nay umurtqalilarning mukammallashuvi mobaynida takomil topadi. Nayning old sohasi miya qutisida joylashuvchi besh qismdan iborat bosh miyaga takomillashadi. Uning keyingi qismidan umurtqa pog‘onasi kanalida joylashuvchi orqa miya shakllanadi. Dastlab bosh miya uchta: old, o‘rta va keyingi pufakchani hosil qiladi. Bu pufak- chalarning oldingisidan bosh miya yarim. sharlari, oraliq miya hosil bo'ladi, o‘rta pufakchadan o‘rta miya, keyingi pufakchadan esa miyacha va keyingi yoki uzunchoq miya rivojlanadi.
   

Nerv sistemasini tashkil etuvchi nerv to‘qimasi neyron- lardan iborat bo‘lib, unda oq va kulrang moddalar tafovut etiladi. Nerv to'qimasini ikki xil hujay- ralar — neyrotsitlar va gliotsitlar tashkil etadi. Neyrotsitlar qo‘zg‘alish va o'tkazish xususiyatlariga ega bo‘ladilar. Gliotsitlar esa himoya, trofik, sekretor funksiyalarni bajaradilar. To‘garak og‘izlilar, baliqlar va amfibiyalarning bosh miyasida o‘rta miya yetakchi ahamiyatga ega bo‘ladi. Shu sababli o‘rta miya ularda miyaning qolgan qismlariga qaraganda yaxshi rivojlangan. Bosh miya yarim sharlari ularda hid bilish markazi vazifasini o‘taydi. Bunday tipdagi bosh miya ixtiopsid miya deyiladi (51- rasm).

Reptilialar va qushlarda bosh miyaning yetakchi va rivojlangan qismi bosh miya yarim sharlaridir. Bosh miya yarim sharlarining yuzasida orolcha shaklida miya po‘stlog‘ini ko‘rish mumkin. Lekin yarim sharlar ularda miyaning asosi hisobiga kattalashadi, po‘stloq deyarli ahamiyat kasb etmaydi.

Bunday tipdagi bosh miya zauropsid miya deb yuritiladi. Zauropsid miya murakkab reflekslar hosil qilish imkoniyatiga ega. Buning natijasida reptiliyalar va qushlar tashqi muhitga oson moslasha oladilar. Bu, ayniqsa, qushlarda juda sezilarli bo‘lib,