|
Mashg‘ulotning maqsadi.
Odamlar orasida uchraydigan nikoh tiplari, ularning tibbiy- genetik nuqtai nazardan afzalliklari va kamchiliklarini, tibbiy- genetik maslahat maqsadi, vazifalari o‘tkazish bosqichlarini o‘rganish.
Mustaqil tayyorlanish uchun topshiriqlar.
Mavzuni o‘rganing, quyidagi savollarga javob bering:
Odamlarda qanday nikoh tiplarini bilasiz?
Inbred nikohlarning tibbiy-genetik oqibatlarini tushuntiring.
Autbriding nikohlaming tibbiy-genetik oqibatlarini tushuntiring.
Qarindoshlik koeffitsiyenti nima va u qanday aniqlanadi?
Inbriding koeffitsiyenti nima va u qanday aniqlanadi?
Inbriding koeffitsiyenti qanday holatlarda ortishi mumkin?
Inbriding koeffitsiyentini kamaytiruvchi qanday omillarni bilasiz?
TGMning vazifalarini tushuntirib bering.
TGMning asosiy bosqichlari qanday amalga oshiriladi?
Faol va nofaol TGM haqida nimalarni bilasiz?
Genetik xatar ko‘rsatkichlari qanday aniqlanadi?
II. Vaziyatga oid masalalar test topshiriqlariga javob toping va ularni isbotlang.
O‘quv jihozlari.
Nikoh tiplarini aks ettiruvchi jadvallar, mavzuga oid mantiqiy jadvallar, slaydlar, diaproektor, kodoskop.
Mashg‘ulot rejasi.
Talabalar jadvallar, mantiqiy sxemalardan foydalanib nikoh tiplari, ularning tibbiy-genetik ahamiyatlarini o'zlashtirib olgan- laridan keyin qarindoshlik darajalarini, qarindoshlik koeffitsiyenti, inbriding koeffitsiyentini aniqlashga asoslangan masalalarni yechib albomga yozib oladilar. So‘ngra tibbiy-genetik maslahat maqsadi, vazifalari, o‘tkazilish bosqichlari, genetik xatarni aniqlash prinsiplari o‘rganiladi. Xatar ko'rsatkichini aniqlashga oid vaziyatli masalalar yechadilar va test topshiriqlari bajariladi, ularni albomga yozib olinadi. Mashg‘ulot oxirida albomlar tekshiriladi, talabalar bilimi baholanadi va keyingi mashg‘ulot uchun topshiriqlar beriladi.
Vaziyatga doir masalalar.
Amakivachchalar orasida qurilgan nikohdan 2 ta farzand tug‘ildi. Ularning birida rivojlanish nuqsonlari mavjudligi, ikkinchisida esa og‘ir ruhiy zaiflik aniqlangan. Buning sabablarini tushuntirib berishga harakat qiling.
Tog'li qishloqlardan birida uzoq yillardan beri o'lik tug‘ilish, bola tushish holatlari ko‘p kuzatilib kelinishining sabablarini tushuntirib bering.
Tibbiy-genetik maslahatdan o‘tgan va kasal farzand tug'ilishi kutilmagan oilada irsiy kasal bolaning tug'ilishi sababini qanday tushuntirish mumkin?
Test topshiriqlari.
Genetik xatar qanday holatlarda empirik usulda aniqlanadi?
A. Monogen irsiylanuvchi patologiyada. B. Poligen irsiylanuvchi patologiyada. D. Sporadik patologiyalarda. E. X ga birikkan irsiylanishda. F. Y ga birikkan irsiylanishda.
Dizigot egizaklarda qarindoshlik koeffitsiyenti qanchaga teng?
11 11
A. 4 . B. 2 . D. 1. E. 8 . F. 32 .
Monogen patologiyada kasal bola tug'ilish xatari qanday usulda aniqlanadi?
A. Empirik ma’lumotlar asosida. B. Empirik ma’lumotlar va hisoblash asosida. D. Nazariy hisoblash asosida. E. Hamma javoblar to‘g‘ri. F. Hamma javoblar noto‘g‘ri.
Qanday irsiy kasalliklar kutilganda farzand ko'rishga maslahat berilmaydi?
A. Ko'rish refraksiyalari. B. Rang ajrata olmaslik anomaliyalari. D. Qirq yoshda yuzaga chiqadigan kasalliklar. E. Davolasa bo‘ladigan kasalliklar. F. Hamma javoblar noto‘g‘ri.
Ikkalasida ham braxidaktiliya belgisi bo'lgan (dominant belgi) er-xotindan sog'lom bola tug‘ilish ehtimoli qanday?
A. 25%. B. 50%. D. 75%. E. Sog‘lom bola tug‘ilish ehtimoli yo‘q. F. 100%.
Qarindoshlar orasidagi nikohlar qanday ataladi?
A. Panmiksiya. B. Inbriding. D. Autbriding. E. Musbat assortativ. F. Manfiy assortativ.
Qanday holatlarda genetik xatar empirik usulda aniqlanali?
A. Monogen irsiylanuvchi patologiyalarda. B. Poligen irsiy- lanuvchi patologiyalarda. D. Sporadik holatlarda. E. X ga birikkan irsiylanishda. F. Y ga birikkan irsiylanishda.
Qanday nikohlarda gelerozigotalar ko'payadi?
A. Inbriding. B. Autbriding. D. Panmiksiya. E. Musbat assortativ nikohlarda. F. Manfiy assortativ nikohlarda.
Quyidagi kasaUiklarning qaysi birida farzand ko‘rishga maslahat berilmaydi?
A. Fenilketonuriyada. B. Ruhiy kasalliklarda. D. Sonning tug'ma chiqishida. E. Rang ajratish anomaliyalarida. F. Ko‘rish refraksiyasi anomaliyalarida.
Monozigot eglzaltlarda qariridoshlik koeffitsiyenti qanchaga
teng:
A.
|
1
|
B. 1.
|
D. 1.
|
E. 1.
|
F. —
|
|
4 '
|
2
|
|
8
|
32
|
BO‘LIM. RIVOJLANISH BIOLOGIYASI
mavzu. ORGANIZMLARNING KOTAYISHI.
ONTOGENEZ. PREDEMBRIONAL RIVOJLANISH
Mavzuning mazmuni.
Tirik mavjudotlarning xususiyatlaridan biri o‘zini-uzi hosil qilish, o‘zidan so‘ng nasi qoldirish, ya’ni ko‘payishdir. Ana shu xususiyat turlarning tabiatda saqlanishini ta’minlaydi.
Ko‘payishning jinssiz va jinsiy yo‘l bilan amalga oshuvchi turlari tafovut etiladi (12- jadval).
Do'stlaringiz bilan baham: |
