2 O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi davlat universiteti mehnat ta’limi kafedrasi

 
 
5 - AMALIY MASHG‘ULOT 
ISHLAB CHIQARISHDAGI TABIIY VA SUN’IY YORUG‘LIKNI HISOBLASH 
USULLARI. 
(2 soat) 
 
 
Ishning maqsadi: 
Ish joylarining yoritilganlik meyorlari va yoritilganlikni aniqlovchi 
asboblar bilan tanishish, ish joylari yoritilganligini aniqlash bo‘yicha amaliy ko‘nikmalar 
hosil qilish. 

Mashg‘ulot rejasi: 
1.Umumiy ma’lumotlar. 
2. Yoritilganlikni o‘lchash asboblari.
3. Ishni bajarish tartibi. 
4. Hisobot tarkibi. 

Kerakli jihozlar: 
Lyuksmetr YU-16, YU-17, o‘lchash uchun metr, 3m uzunlikdagi 
reyka, turli xil yoritish chiroqlari
 

Topshiriqlar: 
1. Yoritilganlikning asosiy ko‘rsatkichlari, o‘lchov birliklari va meyorlari bilan 
tanishing. 
2. Yoritilganlikni o‘lchash asboblarini tuzilishi va ishlatish tartibi bilan tanishing. 
3. Belgilangan ish joyining yoritilganligini aniqlang, meyor bilan solishtirib, 
xulosalang.
4. Quyida ko‘rsatilgan tarkibda hisobot tayyorlab topshiring. 

 

---

178 
 
 Umumiy ma’lumotlar
Ishlab chiqarish xonalari va ish joylarini yoritish sun’iy va tabiiy usulda amalga 
oshiriladi. Ish joylarini sun’iy yoritishning asosiy ko‘rsatkichlariga yoritilganlik, yorug‘lik 
oqimi, yorug‘lik kuchi, ravshanlilik, yorug‘likni yutish, qaytarish, o‘tkazish koeffitsiyentlari, 
yoritilganlikni pulsatsiya va notekislik koeffitsiyenti, fon, kontrast kabilar kiradi. Tabiiy 
yoritilganlik esa tabiiy yoritilganlik koeffitsiyenti bilan baholanadi. Yoritilganlikning meyoriy 
miqdori ishning turiga va ish razryadiga bog‘liq holda belgilanadi. Eng yuqori yoritilganlik 
5000 lk bo‘lib 1 razryadli eng yuqori aniqlikdagi ishlar uchun, eng past miqdori esa 75 lk 
bo‘lib IV, V va VI razryaddagi ishlar uchun belgilangan. 
Ishlab chiqarish binolaridan tashqarida bajariladigan ishlar uchun ish joylarining va ish 
yuzalarining yoritilganligi ishning razryadiga bog‘liq holda 2 lk dan 50 lk gacha bo‘ladi. 
5.1- va 5.2-jadvallarda tabiiy va sun’iy yoritilganlikning sanitar-gigiyenik talablar 
daajasidagi meyoriy miqdorlari ko‘rsatilgan.