2 O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi

 
Takrorlash uchun savollar: 
1. Kartoshka kelib chiqishi, dunyo mamlakatlari va O„zbekistondagi ekin 
maydoni qancha gektarni tashkil etadi?
2. O„zbekistonda kartoshka hosildorligi o„rtacha necha s/ga ni tashkil 
etmoqda? 
3. Tuganakmeva shakllanish jarayoni qanday kechadi?
4. Kartoshkani issiqliq va suvga bo„lgan talabi? 
5. Oziqa elementlariga talabi? 
6. O„zbekistonda kartoshka ekish muddatlari? 
7. Kartoshka tuganaklarini ekish usuli va me‟yori qancha? 
8. Nima uchun kartoshkani tez-tez sug„orib turish talab yetiladi? 
9. Kartoshkaning aynishi deganda nimani tushunasiz? 
10. Kartoshka hosili qanday yig„ishtirib olinadi? 
 
Pedagogik texnologiya 
“BBB” texnologiyasi 
Mavzu matnini o„qib chiqib, olingan ma‟lumotlarni induvidual sohalarga 
ajrating. Qadam bilan qo„yilgan belgilar asosida BBB jadvalini to„ldiring: 
 
BBB jadvali 
 
№ 
Mavzu savollari 
Bilaman 
Bilishni 
istayman 
Bilib oldim 
1 
2 
3 

---

285 
5.2. BATAT 
Ahamiyati. 
Batat shirin kartoshka, oziq-ovqat va yem-xashak sifatida 
ishlatiladi. Batat oziq-ovqatda, uni non yopishda qisman qo„llanadi, konditer 
sanoatida, pivo tayyorlashda, spirt va qand ishlab chiqarishda ishlatiladi.
Batat tuganagi tarkibida 69,1% suv, 1,7% azotli moddalar, 1,7% kletchatka, 
26,4% azotsiz moddalar, 1,18% kul moddasi bor. Batat tarkibidagi azotsiz 
ekstraktiv moddalarning asosiy qismini kraxmal tashkil etib, uning miqdori 14,3-
25,6%, qand esa monosaxarid va saxaroza ko„rinishida bo„lib, u 1,4-6,1% ni 
tashkil etadi.
Batat chorva mollariga yangiligicha, siloslangan va pishirilgan xolda 
beriladi. Ko„katining tarkibida 2,1% oqsil, 9,5% azotsiz moddalar, 0,8% moy, 
pichanida esa 12,5% oqsil, 55,8% azotsiz moddalar va 4,9% moy bo„ladi.
Vatani Amerikaning tropik mintaqasi, hozir ham bu yerda yovvoyi turlari 
mavjud. Qadimdan Gavaye orollarida, Xitoyda ekilgan. So„ngra Afrikada ekila 
boshlagan. Boshqa tuganakmevali ekinlar bilan birga dehqonchilikda ekilgan, 
ammo to„liq hisob kitob qilinmagan. Hozirgi vaqtda batat Hindistonda, Xitoyda, 
Janubiy Amerikada ekilmoqda. O„zbekistonda bu ekin tadqiqot qilinib, ayrim 
fermer xo„jaliklarida ekilganda, gektaridan 25-40 t/ga hosil olingan.
Sistematikasi. 
Batat pechakguldoshlar oilasiga mansub-Connolvulaccae, 
Ipomoea avlodiga kiradi. Bu avlod 400 dan ortiq turni o„z ichiga olgan. Ammo, 
faqat bir madaniy turi ekiladi-Ipomoea datatas Lam. Bu ko„p yillik o„simlik.
Ildizi o„q ildiz bo„lib ko„p shoxlanadi, yon shoxlari yo„g„onlashib 
tuganakmevaga aylanadi. Tuganakmevasining yuzasi tekis, goho g„adir-budir.