2 O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi

 
 
rasm-19: 1-yasmiq o„simligi
 
2-yasmiq donlari
 
 
Ekish
. Ya
smiq erta bahorda (fevral-mart) gektariga 2-4 mln. dona urug„ 
ekiladi. Ekish usuli yoppasiga qatorlab, qator orasi 15 sm qilib ekiladi, ekish 
chuqurligi 3-6 sm. O„rtacha 60-120 kg urug„ ekiladi.

---

220 
Parvarishlash. 
Qurg„oqchil mintaqalardai ekilgandan keyin zichlagich 
yurgiziladi (katok). Qatqaloq hosil bo„lsa engil borona yurgiziladi va qo„l mehnati 
yordamida chopiq qilinadi. Amal davrini boshlanishida begona o„tlarga qarshi 
keng qatorlab ekilganda 1-2 marotaba ishlov beriladi. Begona o„tlarga qarshi 
ekishgacha gezagard 50% (3-6 kg) ishlatiladi.
Maysalanish davrida yer betiga urug„pallasi chiqadi. Maysa qo„rigandan 
keyin qatqaloqqa qarshi borona yurgiziladi. 
Hosilni yig„ish.
Dukkak 50% yetilganda hosil o„riladi. Xirmonda quritiladi 
va don kombaynlarida yanchiladi, tozalanadi. Namligi 14-15% ga yetganda 
saqlanadi.
 
Takrorlash uchun savollar: 
1. Yasmiqning kelib chiqish markazi? 
2. Yasmiqning tarqalishi? 
3. Yasmiqning O„zbekistondagi hosildorligi? 
4. Yasmiq urug„lari qanday haroratda unib chiqadi ? 
5. Faol harorat yig„indisi qancha bo„ladi? 
7. Yasmiq qanday changlanadi? 
8. Yasmiqni ekish me‟yori va muddati? 
9. Mineral oziqa elementlariga talabi qanday? 
10. Yasmiq hosili qanday yig„iladi? 
 
3.7. BURCHOQ 
Ahamiyati
. 
Burchoq oziq-ovqatda (oq donligi), yem-sifatida (kul, jigarrangli 
don) ishlatiladi. Doni tarkibida 23-34% oqsil, 24-45% uglevod, 0,5-0,7% moy, 4-
4,5% kletchatka, 2,5-3,0% kul moddalari mavjud.
Yem-xashak uchun urug„i, ko„kati va pichani ishlatiladi.
Urug„i o„simlik kazeini uchun xom ashyo hisoblanadi. Undan faner, 
to„qima, plastmassa ishlab chiqariladi.

---

221 
Tarixi.
Burchoq qadim zamondan ma‟lum bo„lgan o„simlik. Mayda donli 
burchoqning kelib chiqishi Janubiy-G„arbiy Osiyo deb hisobdanadi. Yirik donli 
burchoq O„rta Yer dengiz sohillaridan kelib chiqqan. Burchoq qadimdan Osiyo, 
Afrika va Janubiy Yevropada ekilmoqda.
Yer yuzida ekin maydoni 500 ming ga
. 
Bu ekin Hindiston, Jazoir, Misr, 
Yevropa, 
Afg„oniston, 
Eron, 
Turkiya, 
Tatariston 
va 
Boshqirdiston 
Respublikalarida ekiladi. O„zbekistonda suvli va lalmi yerlarda ekilishi mumkin. 
Lalmi yerlarda ekilgan maydonlardan olingan urug„ hosili 1,5-4,0 t/ga.
28