2 O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi

Navlari:
 
O„zbekistonda «Saratovskoe-853» navi rayonlashtirilgan. 
 
 
Yetishtirish texnologiyasi 
O„tmishdosh. 
Tariq o„simligi yaxshi ishlangan yerni talab qiladi. Shuning 
uchun donli ekinlarning ang„izi yumshatilib, keyin haydaladi. Tog„ oldi va tog„ 
etagida shudgor qilingan erlarga qish kunlarn namni yaxshi to„plash uchun qor 
tutqich, yomg„ir va qor suvlarini tutib qoladigan uvatlar yasaladi. Erta ko„klamda 
shudgor boronalanadi va yerning qatqaloqlanishi, begona o„tlarning o„sishiga 
qarab bir necha marta kultivatsiya bilan borona qilinadi va mola bostiriladi. Mola 
bostirish maysalarning bir tekis ko„karib chiqishini ta‟minlaydi.
O„g„itlash. 
Tariq o„g„itlarni ham talab qiladi. O„rtacha 1 ts don va tegishli 
somon hosilini yetishtirish uchun 3 kg azot, 1,4 kg fosfor, 3,4 kg kaliy va 1 kg 
kalsiy sarflanadi. Oziq elementlarni tariq bir tekisda o„zlashtirmaydi. Maysalanish-
tuplanish davrida barcha oziqa elementlarning 7 foizini o„zlashtiradi. Tuplanish-

---

179 
gullash davrida oziqa elementlarining o„zlashtirilishi jadallashadi va bu 65 foizga 
to„g„ri keladi, gullash-pishish davrida 28-30 foizi o„zlashtiriladi. Tariq gullash va 
don to„lishish davrida azot, kaliy va kalsiyni ko„p o„zlashtiradi.
Asosiy o„g„itlashda organik va madaniy o„g„itlar qo„llaniladi. Organik o„g„it 
ta‟sirida hosil ancha oshadi. O„g„itning ta‟siri tuproqga ham bog„liq bo„ladi. Bo„z 
tuproqlarda azotli va fosforli o„g„itlarni ta‟siri kuchlidir. Kuzda yer haydashdan 
oldin o„rtacha 10-12 t. go„ng, 60 kg fosfor, va 30 kg kaliy solish maqsadga 
muvofiqdir.
Tariq donining tarkibida fosfor kam. Dastlabki rivojlanish uchun urug„ bilan 
birga fosforli o„g„it solish yaxshi natija beradi (10-15 kg/ga).
O„suv davrida, ya‟ni tuplanish yoki nay o„rash davri boshlanishida 
qo„shimcha oziqlantiriladi. Bunda 30-50 kg azot va 20-30 kg fosfor ishlatiladi.
Ekish. 
Ekish uchun avval urug„lik tayyorlab bunda ro„vakning eng yuqori 
qismidagi serhosil urug„lar tanlab olinadi. Urug„ tozalanadi, saralanadi. Ekiladigan 
urug„ bir tekisda, davlat andozasiga javob berishi kerak. Birinchi klassdagi 
urug„ning tozaligi 99%, unuvchanligi kamida 95% bo„lishi, kuya kasalligiga qarshi 
urug„ dorilanishi lozim.
Ekish muddati tanlanadi. Harorat 10 
o
C dan past va 30 
o
C dan yuqori bo„lsa. 
Maysasi to„la unib chiqmaydi. Ekish chuqurligidagi harorat 12-15 
o
C bo„lganida 
tariqning maysasi tez kunda to„la ko„karib chiqadi. Lalmi yerlarda aprel-may 
oylarida ekiladi. Sug„oriladigan yerlarda ham aprelning oxirida yoki ang„izga 
takroriy ekin sifatida iyun va iyulning boshlarida ekiladi.
Ekish usuli tuproq sharoitiga bog„liqdir. Unumdor nam yetarli sharoitda 
ko„pincha yoppasiga qatorlab, unumdorligi past, nam kam bo„lgan sharoitda keng 
qatorlab ekiladi, qator orasi 45 yoki 60 sm bo„lishi kerak. Tariqni ikki qatorlab 
(qo„sh qatorlab) ekish mumkin: 60 x 15, 45 x 15. Lalmi yerlarda oddiy yoppasiga 
qatorlab ekiladi. Ekish chuqurligi 3 sm dan 8 sm gacha bo„lib, u tuproqning turiga, 
mexanik tarkibiga bog„liqdir.