2 O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi

 
Takrorlash uchun savollar: 
1. Tolali zig„irning xalq xo„jaligidagi ahamiyati va sistematikasi? 
2. Tola o„simlikning qaysi qismida hosil bo„ladi va uning tuzilishi? 
3. Tola sifati qanday bo„ladi? 
4. Tola va urug„ hosili qancha bo„ladi? 
5. Yorug„lik va suvga talabi qanday? 
6. Ekish usuli va me‟yori qancha bo„ladi? 
7. Zig„irning rivojlanish davrlarini aytib bering? 
8. Tola hosili qanday yig„iladi? 
 
Pedagogik texnologiya 
“INSERT” jadvali 
Mustaqil o„qish vaqtida olgan ma‟lumotlarni, eshitgan ma‟ruzalarni 
tizimlashtirishni ta‟minlaydi; olingan ma‟lumotni tasdiqlash, aniqlash, chetga 
chiqish, kuzatish. Avval o„zlashtirgan ma‟lumotlarni bog„lash qobiliyatini 
shakllantirishga yordam beradi.
“Muammmoli vaziyat” turi
“Muammmoli vaziyat” 
sabablari
Vaziyatdan chiqib 
ketish imkoniyatlari
1. 
2. 
3. 
1. 
2. 
3. 

---

374 
8.2. KANOP 
Ahamiyati.
Kanop poyasida 17-18% to„qishga yaroqli tola hosil qiladi. 
Kanopning tolasi rangsiz, tiniq, lekin dag„al bo„ladi. Bu tola qop - qanor, arqon, 
brezent, uy jihozlari uchun gazmollar, o„rash uchun ip va boshqa buyumlar 
tayyorlash uchun ishlatiladi. 
Kanop urug„i tarkibida 18-20% moy bo„ladi. Moy, lak-buyoq sanoatida, 
sovun tayyorlashda ishlatiladi. Hindistonda lampa moyi sifatida ishlatiladi. 
Kanop yovvoyi holda Janubiy Afrikada uchraydi. Uning vatani Hindiston va 
Janubiy Afrika hisoblanadi. Kanop ko„proq Hindiston, Eron, Xitoy, YAva va 
Sumatra orollarida, Afrikada, Amerikada (AQSh, Braziliya, Kuba va boshqalar) 
ekiladi. 
Kanop 1915-1916 yillarda Shimoliy Kavkaz va Turkiston sinash 
stansiyasida tajriba sifatida ekila boshlandi. O„zbekistonda 1927 yildan boshlab 
ekib kelinadi. Kanop hozirgi vaqtda O„zbekistonda (juda kam maydonda), 
Kirg„izistonda, Shimoliy Kavkazda ekiladi. 
Kanop o„rtacha bir gektar yerdan 100-120 s poya va 4-5 s urug„ beradi. 
Lekin, yuqori agrotexnikani qo„llash natijasida kanopdan 150-180 s ko„k poya, 8-9 
s urug„ olish mumkin. 
Sistematikasi.
Kanop gulxayridoshlar 
Malvaceae
oilasiga, 
Hibiscus 
cannabinus
turkumiga va turiga mansub bir yillik o„simlik. 
Biologiyasi
. Kanop namga, haroratga va yorug„likka talabchan, qisqa kunli 
o„simlik hisoblanadi. Transpiratsion koeffitsienti 580-700 birlikka teng. Kanop 
o„simligi issiqsevar hisoblanib, urug„lari 10-12 issiqlikda unib chiqa boshlaydi, 
lekin qulay harorat 20
o
C hisoblanadi. Sovuqqa chidamsiz, 1,0-1,5 
o
C sovuq 
maysalarga kuchli ta‟sir ko„rsatib, ularni nobud qiladi. Kanopning o„sishi va 
rivojlanishi uchun eng qulay harorat 23-25 
o
C hisoblanadi. Maysalar hosil 
bo„lgandan so„ng 35-40 kun davomida kanop juda sekin o„sadi. Bu davrda uning 
ildizi yaxshi rivojlanib shakllanadi va shundan so„ng kanop tez o„sgan holda 
sutkalik o„sishi 4-5 sm ni tashkil etadi. O„suv davri uning nav va agrotexnikasiga 

---

375 
qarab 130-140 kunni tashkil qiladi. Kanop yorlik etishmagan yerda past va nimjon 
bo„lib o„sadi. 
Kanop tuproqqa talabchan o„simlik bo„lib, sizot suvlari 80-100 sm 
chuqurlikda joylashgan sho„rlanmagan chirindi moddalarga boy o„tloqi va o„tloqi-
botqoq tuproqlarda yaxshi o„sadi.