2 O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi

Yorug„likka munosabati
. 
O„simliklarning o„sishi va rivojlanishi yorug„lik 
eng muhim omillardan hisoblanadi. Marjumak fotoperiodizmi tadqiqotlarida 
aniqlanishicha marjumak davomiyligi 17-19 soatli kunda yaxshi rivojlanadi. Qisqa 
8-12 soatli kunda marjumak tez gullaydi va pishadi, ko„proq shoxlanadi, lekin 
mahsuldorlari kam, chunki balandligi va barg soni kamayadi.
Suvga talabi
. 
Marjumak namlikni yaxshi ko„radigan ekin turi bo„lib 
hisoblanadi. Bu yuqori hosil olish uchun suvning yuqori sarfi bilan o„zaro bog„liq. 
E.A.Stoletovaning ma‟lumotlariga ko„ra 20 ts. don va 50 ts. somon hosili yaratish 
uchun 1 ga 3500 t. suv talab qilinadi. Har xil olimlarning ma‟lumotlariga ko„ra 
transpiratsion koeffitsient 371 dan 600 gacha bo„lishi kerak. Ma‟dan o„g„itlarning 
turi va me‟yoriga ko„ra transpiransiyaga koeffitsienti NPK-322, NP-323, PK-464, 
N-327, P-484, K-530 va o„g„itsiz 506.
Marjumakning urug„i unib chiqayotganda urug„ vazniga nisbatan 40-50% 
sarflaydi. Dala sharoitida urug„lar tuproqning quruq vazniga nisbatan tuproq 
namligi 30% bo„lganda normal rivojlanadi. Gullash davrning ikkinchi yarmida 

---

185 
suvga munosabati bo„yicha kritik davr bo„lib hisoblanadi va u odatda 20 kun 
davom etadi.
 
Oziq elementlariga bo„lgan talabi. 
Marjumak ko„p miqdorda oziq 
elementlari talab qiladi va iste‟mol qiladi. 1 ts. donni va shunga mos somonni 
yaratish uchun, tuproqdan 4,4 kg azot, 3 kg fosfor va 7,5 kg kaliyni olib chiqib 
ketadi. Azot va fosforning miqdori mevasida, kaliy esa vegetativ massasida ko„p 
bo„ladi. Marjumakning ildiz tizimi oziq moddalarning qiyin o„zlashtiradigan 
shakllarini qabul qilish qobiliyatiga ega. Marjumak fosfor kislotasini qiyin eruvchi 
fosforitlardan ham o„zlashtiradi. Oziqa unsurlarning eng ko„p miqdorini marjumak 
gullash va meva hosil qilish davrida qolgan qismini esa gullashgacha o„zlashtiradi.