2-otm psixodiagnostika va eksperimental psixologiya Diagnostikaga obyektiv, subyektiv va proyektiv yondashuvlar

2-OTM Psixodiagnostika va eksperimental psixologiya

1. 
   Diagnostikaga obyektiv, subyektiv va proyektiv yondashuvlar.
   

Psixodiagnostika usuli ma'lum usullar (testlar) to'plamini amalda yo'qotadigan uchta asosiy diagnostika yondashuvida ko'rsatilgan. Ushbu yondashuvlarni shartli ravishda "ob'ektiv", "sub'ektiv" va "proyektiv" deb belgilash mumkin.
Ob'ektiv yondashuv - diagnostika faoliyatning muvaffaqiyati (samaradorligi) va / yoki usuli (xususiyatlari) asosida amalga oshiriladi.
Ob'ektiv yondashuv asosan ikki turdagi texnikani shakllantiradi: haqiqiy diagnostika uchun shaxsiy xususiyatlar va razvedka testlari. Birinchisi, insonning intellektual bo'lmagan xususiyatlarini "o'lchash", ikkinchisi uning intellektual rivojlanish darajasini aniqlashga qaratilgan. Ob'ektiv yondashuv doirasidagi shaxsiy usullarni shartli ravishda "harakat testlari" ("maqsadli shaxs testlari") va "vaziyatli testlar" ga bo'lish mumkin.
Ob'ektiv yondashuvda yana ikkita muhim test guruhi shakllantiriladi: maxsus qobiliyat testlari, intellekt va psixomotor funktsiyalarning ayrim jihatlarining rivojlanish darajasini o'lchash uchun mo'ljallangan, faoliyatning aniq, ancha tor sohalarida samaradorlikni ta'minlash va muvaffaqiyat testlari ma'lum bilim, ko'nikma, malakalarga egalik darajasini ochib beradi.
Subyektiv yondashuv - diagnostika o'zi haqida ma'lum qilingan ma'lumotlar, shaxsiy xususiyatlar, holat, muayyan vaziyatlardagi xatti-harakatlarning o'zini o'zi tavsiflash (o'zini o'zi baholash) asosida amalga oshiriladi.
Subyektiv yondashuv ko'plab anketalar bilan ifodalanadi. Ushbu keng tarqalgan diagnostika vositalarini keng tasniflash mumkin shaxsiyat anketalari , holat va kayfiyat anketalari shuningdek, ijtimoiy so'rovlar va anketalar .
Proyektiv yondashuv - diagnostika o'zining taniqli noaniqligi (zaif tuzilmasi) tufayli proektsion ob'ektga aylangan tashqi neytral, go'yo shaxs bo'lmagan material bilan o'zaro ta'sir qilish xususiyatlarini tahlil qilish asosida amalga oshiriladi.
(Motor-ekspressiv usullar, pertseptiv-struktura texnikasi va apperseptiv-dinamik texnikalar)

2. 
   Psixologik test tushunchasi
   

Test qilish – psixologik xarakteristikani o’lchashdir. Psixologik baho uzoq davrdagi tarixga ega. (Qadimgi Xitoyda chinovniklarni tanlab olish sistemasi). Shunday qilib psixologik baho – psixologik testlashga qaraganda yanada kengroq tushunchadir. Baholash faqatgina test orqali o’tkazilmaydi. Ayni paytda psixologik baholash jurnali va boshqarish mazmunini tahlil qilinadigan bo’lsa, unda osongina ishonch hosil qilish mumkinligi bu tushuncha ko’p holda psixologik testlashning sinonimi sifatida chiqib, psixologik o’lchovlarning hamma spektrlarini qamrab oladi: psixik funksiyadan tortib to shaxsgacha. Testlar (standartlashgan muolajalar)dan tashqari testdan tashqari tashxis rivojlanadi. Bu ma’noda psixologik baho tushunchasi oldin biz kiritgan psixologik diagnostika predmetiga yaqindir.
Psixodiagnostika fanining kirib kelishi testlar bilan bog’langan bo’lib, ushbu davrda qo’llaniladigan testlar faqat aqliy taraqqiyotni diagnostika qilish bilan cheklanib qolgan edi. Vaholanki, sog’liqni saqlash, ishlab chiqarish, xalq ta’limi va nihoyat psixologik amaliyot turli yunalishdagi metodikalarga muhtoj edilar. Shu sababli ham mutaxassislarning ko’pgina xorijiy testlarga bo’lgan intilishlarini, qiziqishlarini tushunish mumkin edi. Ular o’z tadqiqotlarini tarjima qilingan testlar yordamida amalga oshiradilar. Test tarjimalari qanchalik professional darajada bajarilmasin metodika – uzoq muddatli va mehnatni talab etuvchi moslanish jarayonining boshlanishini anglatar edi. O’sha davrlarda testlarga “ocharchilik” shunchalik kuchli ediki, oddiygina tarjima qilingan materiallar, tijorat nashriyotlarida “eng yaxshi testlar” to’planmasi sifatida yaratila boshladi. Ammo bunday psixologik testlar ma’lum bir tartibga keltirilmagan edi. Ma’lumki, ayrim vazifalarni hal etishda qo’llaniladigan psixodiagnostik test bo’yicha ma’lumotlar minimum darajada quyidagilardan iborat bulishi kerak:

•