2 mundarija

7-Mavzu: Maxsus shisha turlari. Yorug’likka sezgir fotoxromli shisha oyna. 
Maxsus shishalar tarkibi ishlab chiqarish texnologiyasi va ishlatish sohalari. 
1.
 
SHisha ta’rifi.
 
2.
 
SHisha buyumlarning ishlatilishi.
 
3.
 
Kimyoviy tarkibiga ko‘ra shishalarning bo‘linishi.
 
4.
 
O‘zbekistondagi shisha va sitall korxonalarning faoliyati.
 
5.
 
SHishakristall materiallar, shu sohada O‘zbekiston olimlarining 
izlanishlari.
 
 
 
1.
 
SHisha ta’rifi. 
SHisha deb, qotish temperaturasi, kimyoviy tarkibidan qat’iy nazar 
qovushqoqlikni asta sekin oshirilganda qattiq jismlarning mexanik xossalarini 

---

34 
namoyon etuvchi, suyuq xolatdan shisha xolatiga o‘tish jarayoni qaytar bo‘lgan 
doimiy amorf jismlarga aytiladi. 
2. SHisha buyumlarining ishlatilishi.
Bugungi kunda zamonaviy texnikani shishasiz tassavur qilib bo‘lmaydi. 
CHidam berilgan shisha , ko‘p qavatli shishalar yuqori mexanik mustahkamlikka 
ega, ko‘pikli shisha esa suvdan engil, yonmaydi, issiq va tovush izolyasion 
materialdir, shishadan olingan shishatola va matolar suv va olov bardosh, hamda 
elektroizolyasion hussusiyatga egadir. SHishadan olingan issiqqa chidamli trubalar 
oziq-ovqat va kimyo sanoatlarida keng qo‘llaniladi. 
Zamonaviy temir yo‘l, avtomobil va aviatsiya transportini signal 
shishalarisiz tassavur qilib bo‘lmaydi. 
Hozirgi vaqtda shisha buyumlari xalq xo‘jaligining barcha tarmoqlarida 
keng qo‘llanilmoqda. Kimyo sanoatida suyuqliklarni saqlash, eritish, parlatish, 
uzatib berish uchun; tibbiyotda dori – darmonlarni saqlash, qonni va boshqa 
suyuqliklarni uzatish uchun; texnikada – turli moslamalarning tashqi qatlami, 
qobig‘i, ehtiyot qismi; qurilishda – bino derazalari oynasi, ko‘zgular, yoritgichlar 
qobig‘i va boshqa ko‘pgina shisha mahsulotlari ishlatiladigan sohalalarni misol 
qilib keltirish mumkin 
.
Rasm. SHisha va billur maxsulotlar.
Og‘zi keng, og‘zi tor ya’ni, ichki aylana o‘lchami 30 mm dan oshiq va ichki 
aylana o‘lchami 30 mm dan kam shisha idishlar quruq va boshqa meva – 
sabzavotlarni, ulardan olinadigan sharbatlarni qadoqlab saqlash, ichimlik 
suyuqliklarini solish va boshqa joylarga olib borish uchun ishlatiladi. SHisha 
idishlarning ichki yuzasida havo pufakchalari bor bo‘lgan bo‘shliqlar, chang, darz 
ketgan, cheti uchgan bo‘lmasligi kerak. Ular kimyoviy va ma’lum xarorat ta’siriga 

---

35 
chidamli bo‘lishi kerak. Ularga qo‘yiladigan talablar davlat standartlarida 
belgilangan bo‘ladi.