2 mundarija

 
23. Mavzu: Devorbop keramik buyumlar ishlab chiqarish texnologiyasi.

---

129 
Keramik g’isht uchun xom ashyo materiallari va ishlab chiqarish 
texnologiyasi . Keramik g’ishni qoliplash usullari, Quritish, kuydirish jarayonlari, 
xossalari va ishlatish soxalari. 
Bino bezagi uchun keramika texnologiyasi bo’yicha issiqlik berish yo’li 
bilan pishirilgan maxsus tarkib va xossalarga ega bo’lgan chinni va sopolsimon 
tuzilishi me’morchilikda keng qo’llaniladigan buyumlarga keramik plitkalar 
(koshinlar) deb ataladi. U binoning sirti va ichki qismiga ko’rk berib, uni kir va 
namdan saqlaydi. 
Ko’p sonli adabiyot manbalarda plitkalar termini toshtaxtacha, ya’ni 
kichkina plita yoki to’rtburchak taxtacha shaklidagi kichikroq buyum ma’nosida 
ishlatiladi. Ba’zi manbalarda esa koshin termini naqshli plitka ma’nosida 
ishlatiladi. 
Hozirgi kunda koshinlar O’zbekiston hududida «O’zqurilishmateriallari» 
akstiyadorlik kompaniyasiga qarashli Toshkentdagi «Toshqurilishmateriallari» va 
barcha viloyatlarda mavjud bo’lgan maxsus kulolchilik korxonalarda ishlab 
chiqarilmoqda. 2000-yili «Toshqurilishmateriallari» akstiyadorlik korxonasi Italiya 
firmasi yordamida Germaniyada chiqadigan qoliplovchi presslarni korxonada 
o’rnatish hisobiga katta o’lchamli koshinlar ishlab chiqarishga o’tdi. 
Plitka turlari. 
Keramik plitkalar ishlatilishiga ko’ra 3 turga bo’linadi: 
1. Polbop keramik plitkalar. Ular dag’al keramika guruhiga mansub; 
2. Ichki pardozlash plitkalari. Ular nafis yoki nozik keramika texnologiyasi 
bo’yicha olinadi; 
3. Fasad plitkalari. Ular ham dag’al keramika buyumlari safini to’ldiradi; 
Polbop keramik plitkalar o’z navbatida ikki turga ajraladi: 
1. Keramik plitkalar; 
2. Koshin yoki naqshli plitkalar. 
Polbop keramik materiallar shakli 85-rasmda, o’lchamlari esa 30-jadvalda 
berilgan. Rasmda 1, 2, 4, 6, 7, 9, 11 va 13 raqamlar bilan ko’rsatilgan plitkalarning 
qalinligi 10 mm, qolganlari (3, 5, 8, 10, 12, 14 va 15) niki esa 13 mm. 
7 rasm. Polbop plitkalar. 

---

130 
Plitka xom-ashyosi. 
Polbop keramik plitkalar ishlab chiqarish uchun pishish intervali katta 
bo’lgan (~80-100°C li) bir tarkibli gillar ipshatiladi. MDH mamlakatlari 
hududlarida joylashgan ko’pgina korxonalar kuydirilganida oq, sariq va qizil rang 
beruvchi shunday xom-ashyolardan foydalanishadi (1 jadval). 
1 jadval 
Polbop plitkalarning xom-ashyosi sifatida ishlatiladigan gillarning mas.% berilgan 
kimyoviy tarkibi, °C hisobidagi olovbardoshliligi va rangi. 
Kimyoviy 
tarkibi va 
xossalari 
Gil konining nomi 
Chasov 
Yar 
Drujkovsk 
Yangi 
shveystars
k 
Nikiforovs
k 
Nikolaevs
k 
Quyi 
Uvelsk 
SiO
2
53,0 
61,6 
55,1 
58,8 
62,0 
57,6 
Al
2
O
3
+Ti
O
2
32,6 
24,7 
32,3 
21,7 
24,3 
29,2 
Fe
2
O
3 
1,5 
0,8 
0,8 
9,3 
2,6 
3,0 
CaO
0,6 
0,8 
0,6 
0,6 
0,8 
0,2 
MgO
0,7 
0,7 
0,6 
0,6 
1,0 
0,9 
K
2
O
2,7 
2,9 
2,1 
1,9 
2,5 
- 
Na
2
O
0,3 
0,2 
0,3 
SF 
0,3 
- 
Qizdirilga
nda 
yo’qotishl
ik
8,5 
7,0 
8,1 
6,2 
6,4 
9,5 
Olov 
bardoshli
k
1700 
1610 
1700 
1480 
1600 
1560 
Rangi
Oq 
Oq 
Oq 
Qizil 
Sariq 
Kulrang 
Sifati past gillarga odatda qo’shimchalar (haroratni pasaytiruvchi, 
deformastiyani kamaytiruvchi, rang beruvchi va hokazo) kiritiladi. Haroratni 
pasaytiruvchilar sifatida dala shpatlari, pegmatitlar va nefelin sienitlar (O dan 8-
19% gacha) ishlatiladi. Kirishib ketishni kamaytirish uchun O dan 10-20% ga 
qadar maydalangan shamot va mayda donali kvarst qumi qushish mumkin. Rang 
beruvchilar sifatida xromli temirtosh FeO·Sg
2
O
3
(O dan 3-10% gacha) ishlatilsa 
tuproq to’q kulrang yoki ko’k rangga burkaladi. Pirolyuzit MnO
2
(O dan 1,5-5 % 
gacha) to’q kulrang yoki qora rang, temir oksidi Fe
2
O
3
jigarrang va qizil, kobalt 
oksidi So
2
O
3
(O dan 2-10%) - ko’k va och ko’k ranglarni beradi. 
2-jadval. 
Keramika materiallari olishda O’zbekistonda qo’llaniladigan gil, lyoss, kaolin, 
kvarst, qumi va boshqa xom-ashyolarning kimyoviy tarkibi. 
№ Xom-ashyo 
Gillarning kimyoviy tarkibi, mas.% hisobida. 

---

131 
nomi 
RO
2
R
2
O
3
RO 
R
2
O 
Boshqalar 
Kuydirish 
yo’qotishi 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
1. 
Angren 
boyitilmagan 
kaolini 
60,7-63,7 
SiO
2
0,31-0,64 
TiO
2
21,8-
23,4 
Al
2
O
3
1,9-2,0 
Fe
2
O
3
0,4-0,8 
CaO 
0,1-0,2 
MgO 
- 
- 
9,0-10,8 
2. 
Angren 
boyitilgan 
kaolini 
56,2-58,5 
SiO
2
21,4-
28,0 
Al
2
O
3
1,4-1,8 
Fe
2
O
3
0,5-0,8 
CaO 
0,3-0,4 
MgO 
- 
- 
10,4-11,0 
3. Angren QK 
boyitilmagan 
kaolini 
55,7 
SiO
2
0,35 
TiO
2
29,0 
Al
2
O
3
1,0 
Fe
2
O
2
0,7 
CaO 
0,5 
MgO 
1,0 
Na
2
O 
0,5 
K
2
0 
- 
11,3 
4. Angren KK 
boyitilgan 
kaolini 
48,3 
SiO
2
36,1 
Al
2
O
3
1,0 
Fe
2
O
3
0,2 
CaO 
0,3 
MgO 
0,5 
Na
2
O 
0,6 
K
2
0 
- 
12,8 
5. 
Toshkent 
lyossi 
51,6 
SiO
2
0,7 
TiO
2
11,8 
Al
2
O
3
2,20 
Fe
2
O
3
11,5 
CaO 
2,9 
MgO 
2,0 
Na
2
O 
2,1 
- 
13,0 
6. Eolov lyossi 
44,4 
SiO
2
0,6 
TiO
2
9,1 
Al
2
O
3
1,6 
Fe
2
O
3
17,2 
CaO 
2,7 
MgO 
2,6 
Na
2
O 
0,9 
K
2
O 
2,8 
FeO 
10,6 
CO2 
0,1 
P
2
O
5
5,5 
7. 
Prolyuvial 
lyossi 
57,7 
SiO
2
0,5 
TiO
2
15,2 
Al
2
O
3
2,7 
Fe
2
O
3
3,7 
CaO 
2,6 
MgO 
1,1 
Na
2
O 
2,1 
K
2
O 
0,6 
FeO 
4,1 
CO
2
4,8 
8. 
Delyuvial 
lyossi 
56,9 
SiO
2
0,8 
TiO
2
17,0 
Al
2
O
3
3,2 
Fe
2
O
3
2,6 
CaO 
2,9 
MgO 
2,2 
Na
2
O 
1,5 
K
2
O 
3,3 
FeO 
1,3 
CO
2
5,9 

---

132 
0,3 
P
2
O
5
0,1 
MnO 
9. 
Akburlin 
mergeli 
7,50 
SiO
2
2,07 
Al
2
O
3
0,84 
Fe
2
O
3
47,24 
CaO 
1,17 
MgO 
0,94 
Na
2
O 
0,49 
K
2
O 
0,20 
SO
3
39,53 
10. 
Porlitau 
mergeli 
9,86 
SiO
2
3,54 
Al
2
O
3
0,96 
Fe
2
O
3
45,24 
CaO 
0,71 
MgO 
0,95 
Na
2
O 
0,62 
K
2
O 
- 
37,91 
11. 
Koytash 
vollastoniti 
37,22-
50,46 
SiO
2
0,06-0,08 
TiO
2
1,00-
3,33 
Al
2
O
3
0,64-
0,80 
Fe
2
O
3
40,50-
42,89 
CaO 
1,00-3,95 
MgO 
0,07-0,09 
MnO 
0,19-
0,84 
Na
2
O+ 
K
2
O 
0-0,10 
SO
3
2,52-
12,50 
12. Taskazgan 
oxrasi 
51,25-
51,86 
SiO
2
0,65-1,22 
TiO
2
19,70-
21,01 
Al
2
O
3
14,64-
15,64 
Fe
2
O
3
0,60-0,74 
CaO 
0,32-0,65 
MgO 
0,10-
0,30 
Na
2
O 
1,39-
1,70 
K
2
O 
0,11-0,24 
SO
3
6,70-9,01 
13. 
Bazalt 
49-50 
SiO
2
15-16 
Al
2
O
3
20-28 
Fe
2
O
3
9-11 
CaO 
6-6,5 
MgO 
- 
- 
- 
14. 
Andezit 
60-61 
SiO
2
15-16 
Al
2
O
3 
6,5-7,0 
Fe
2
O
3
5,5-7,0 
CaO 
2,0-3,5 
MgO 
7-8,5 
Na
2
O+ 
K
2
O 
- 
- 
15 
Diabaz 
49-50 
SiO
2
11-13 
Al
2
O
3
5-15 
Fe
2
O
3
4-5 
CaO 
7-9 
MgO 
4 
Na
2
O+ 
K
2
O 
- 
- 

---

133 
16. 
Karmana 
tuffiti 
45,45-
59,47 
SiO
2
7,35-
13,76 
Al
2
O
3
2,44-
4,90 
Fe
2
O
3
3,53-15,01 
CaO 
2,94-4,60 
MgO 
0-4,80 
Na
2
O+ 
K
2
O 
1,42-4,42 
SO
3
11,40-
18,08 
17. 
Gazgon 
mramor 
chiqindisi 
2,14-2,28 
SiO
2
0,62-
0,67 
Al
2
O
3
0,34-
0,35 
Fe
2
O
3
53,8-54,3 
CaO 
0,84-0,85 
MgO 
- 
0,03-0,84 
SO
3 
40,57-
40,99 
18. 
Bekobod 
porfiriti 
62,88 
Si0
2
15,52 
Al
2
O
3
1,47 
Fe
2
O
3
2,54 
CaO 
2,09 
MgO 
3,04 
FeO 
6,88 
Na
2
O+ 
K
2
O 
0,10 
SO
3
4,48 
19. 
Jeroy 
kvarst kumi 
97,2 
SiO
2
0,06 
TiO
2
0,16 
Fe
2
O
3
0,003 
Cr
2
O
3
0,03 
FeO 
0,28 
Na
2
O+ 
K
2
O 
- 
- 
20. 
Kulantoy 
kvarst 
qumi 
97,2 
SiO
2
0,68 
TiO
2
0,3-1,6 
Al
2
O
3
0,20 
Fe
2
O
3
0,003 
Cr
2
O
3
0,03 
FeO 
- 
- 
- 
21. 
Maysk 
kvarst 
qumi 
91-97 
SiO
2
0,8-3,6 
Al
2
O
3
0,12-
0,24 
Fe
2
O
3
- 
- 
- 
- 
22. Oxangaron 
ohaktoshi 
1,50-4,38 
SiO
2
0,30-
1,22 
Al
2
O
3
0,10-
0,56 
51,25-54,0 
CaO 
0,28-1,0 
MgO 
0-0,15 
Na
2
O 
0-0,15 
K
2
O 
0,05 
P
2
O
5
40,84-
42,90 

---

134 
Fe
2
O
3
23. 
Oqtosh 
aluniti 
43,12 
SiO
2
0,44 
TiO
2
20,78 
Al
2
O
3
0,52 
Fe
2
O
3
0,42 
CaO 
0,30 
MgO 
5,56 
Na
2
O+ 
K
2
O 
21,38 
SO
3
7,52 
24. 
Gushsoy 
aluniti 
24,83 
SiO
2
34,17 
Al
2
O
3
0,42 
Fe
2
O
3
0,06 
CaO 
1,16 
Na
2
O 
5,90 
K
2
O 
33,45 
SO
3
- 
Binolarning ichki yuzalarini koshinlashda ishlatiladigan keramik 
materiallar olish uchun och kuyadigan giltuproq va kaolinlar ishlatiladi. 
Deformastiyani kamaytirish uchun kvarst qumi SiO
2
, kuydirilgan kaolin 
Al
2
O
3
·2SiO
2
, buyumlarning util va politoy chiqindilari qo’shiladi. Plitka massasi 
50% ga qadar tuproqsimon materiallar, 10-25% kvarst qumi va 35% ga qadar 
buyum siniqlaridan tashkil topgan bo’ladi. Plitkalar yuqori tezlikda pishiriladigan 
bo’lsa, massa tarkibiga ozroq miqdorda nefelin sienit, perlit, toshqol, bo’ri, shisha 
sinig’i qo’shiladi. Talk Mg
3
(OH)
2
·Si
4
O
10
, dolomit MgCa(CO
3
)
2
, vollastonit 
CaO·SiO
2
, metallurgiya va fosfor korxonalari chiqindilarini qo’shish ham yaxshi 
effekt beradi. Umuman olganda massa tarkibiga ishqoriy er oksidlari MgO, CaO 
larni kiritish quydirish jarayonidagi kirishib ketishni kamaytiradi. Natijada 
plitkalarning o’lchamlarini bir xilligiga erishiladi. 
Fasadni koshinlash plitkalari uchun 70-80% oq va qizil qiyin eruvchi 
gillarga 20-30% deformastiyani kamayiruvchi (shu gildan kuydirish yo’li bilan 
olingan shamot, kvarst qumi, guruch qobig’i) va haroratni pasaytiruvchi (pegmatit, 
perlit, nefelin konstentrati, bo’r va shisha sinig’i) materiallar qo’shiladi. 
Ishlatilayotgan gillardan bir tarkibli bo’lish, zararli qo’shilmalar (ohaktosh 
donachalari, temirli va toshsimon moddalar, eruvchan tuzlar) dan holi bo’lish, past 
haroratda pishish talab etiladi. Pishish intervali katta bo’lishi va rangi harorat 
o’zgaruvchanligi chegarasida o’zgarmaydigan bo’lishi ham ularga xos bo’lgan 
ijobiy faktorlar qatoriga kiradi. 
Plitka tayyorlashdagi asosiy texnologik operastiyalar. 
Barcha turdagi keramik plitka (koshin) larni ishlab chiqarishda 
qoliplanadigan bir tarkibli aralashmani tayyorlash shliker olish orqali amalga 
oshiriladi. Shlikerga ishlov berish turi esa qoliplash usuliga bog’liq. 
Plitkalarni qoliplashda uch usul qo’llaniladi: 
1. Kukunlarni yarim quruq presslash; 
2. Plastik massadan buyum olish; 
3. Quyish yo’li bilan shakllash. 
Quyida polbop keramik plitkalar ishlab chiqarish texnologik tizimiga oid 
chizma keltiriladi. 

---

135 
Fasad plitkalari ishlab chiqarishda ham asosiy jarayonlardan biri press 
kukunlarni purkagichli quritgichda (87-rasm) tayyorlashdir. Bu erda ham avval 
massa 40-55 % namlikka ega bo’lgan shliker holida tayyorlanadi. Shu maqsadda 
giltuproq ivitiladi, so’ngra unga propellerli aralashtirgichda donalari o’lchami 2 
mm dan kam bo’lgan shamot (kuydirilgan giltuproq) 20-30% ( 50% ga qadar ) 
qo’shiladi. So’ngra basseyn-aralashtirgichdan shliker nasos yordamida 
purkagichli quritgichga uzatiladi va press kukun olinadi. 
Texnikada press-kukun olishning ikki usuli mavjud: 
1. Filtr-press orqali. Oldin plastik massa olinadi, so’ngra u quritiladi va 
tuyiladi; 
2. Purkagichli quritgich orqali. Press-kukun to’g’ridan- to’g’ri olinadi. 
Keyingi vaqtda purkagichli quritgich filtr pressni butunlayin siqib chiqardi. 
Sababi purkagichli quritgich qo’llashning samaradorligi 2 marta ortiqligidadir. 
Ikkinchi holat press-kukunni pressdan o’tkazishdir. U 610B Robot, KR Kp 
125, Ariste Super Velko kabi presslar yordamida presslandi. Presslangan plitkalar 
olishdagi uchinchi holat ishlab chiqarishda lentali konveyer quritgichning 
qo’llanilishidir. U tunnel qo’rinishida bo’lib, issiqlikni elektr tokini qarshiligi ko’p 
sim orqali o’tkazish yoki gaz alangali infraqizil isitgichlar o’rnatish orqali amalga 
oshiriladi. 

---

136 
8 rasm. Polbop keramik plitkalar ishlab chiqarish texnologik tizimi. 

---

137 
9-rasm.Purkagichli quritgich: 
1-tayanch kolonnalar; 2-konusli tag; 3-tortuvchi zont; 4-stilindrli korpus; 5-gaz 
gorelkalari; 6-shliker purkagich; 7-chiquvchi teshik; 8-zatvor; 9-lentali 
konveyer; 10-stiklon; 11-ventilyator; 12-shlikerni uzatuvchi nasos; 13-shliker 
qorg’ichi; 14-gaz taqsimlovchi pult. 
To’rtinchi muhim masala - plitkalarni kuydirish jarayoni. U ko’p kanalli va 
kovakli pechlarda amalga oshiriladi (10-rasm). Shu maqsadda qo’llaniladigan 
Italiyaning "Siti", Belgiyaning "Gotini" firmalari pechi uzunligi 12-17 m, eni va 
balandligi 0,26x0,1 m bo’lib, ular 1200-1280°C gacha ishlaydi. Sutka unumdorligi 
1000-1200 m
2
plitka bo’lib, 1m
2
plitka uchun 1050°C da 2,5 kVt·soat, 1200°C da 
3,5 kVt·soat va 1300°C da 5kVt·soat elektr toki sarf etadi. Kapselsiz kuydirish 
chog’ida 1 m
2
plitka olish uchun 4,75 kg shartli yoqilg’i sarf bo’ladi 
10-rasm. Italiya «Siti» firmasining ko’p kanalli elektr pechi. 
Fasadli plitkalar sirlanmagan yoki sirlangan bo’lishi mumkin. Sir sifatida 
shaffof bor- yoki bor-qo’rg’oshinli va bo’g’iq kalstiy-fosfatli, kalstiy-fosfat-
stirkoniyli yoki stirkoniyli moddalar ishlatilishi mumkin. Kerakli rang hosil qilish 
uchun esa oz miqdorda pigment qo’shiladi. 
Sopolli ichki pardozlash plitkalari olishda quyidagi tarkibga ko’ra 
komponentlar ajratib olinadi: plastik materiallar- 45 - 50% (20% kuydirilmagan va 
boyitilmagan kaolin, 25-30% plastik giltuproq) va noplastik materiallar 55-50% 
(15-25% kuydirilgan kaolin, 15-25% kvarst qumi, 5% dala shpati va 10% talk yoki 
vollastonit). Massa tarkibiga talk va vollastonitni kiritish orqali kuydirish 
jarayonida ro’y beradigan siqilishning maksimal kamayishiga erishiladi. Bu faktor 
plitkalarni tezkor usulda kuydirish imkonini beradi. 
Plitkalarning xossalari 
Polbop keramika plitkalarining suv shimuvchanligi 4% dan oshmasligi, 
yoyiluvchanligi 0,1 g/m
2
dan past bo’lishi zarur. Kislotaga chidamlilik 97-98% 
atrofida bo’ladi. 

---

138 
Fasad plitkalarining turlari, o’lchamlari va xossalari ham standart 
talablariga mos bo’lmog’ligi lozim. Ularning siqilishdagi mustahkamlik chegarasi 
75, 100 va 150 kg/sm
2
, egilishdagisi esa 12, 16 va 28 kg/sm
2
dan kam bo’lmasligi 
zarur. Gilam nusxa fasad plitkalarining sovuqqa chidamliligi ularni muzlatib va 
eritib sinab ko’rilganda, ular kamida 25 ta shunday stiklga yorilmay bardosh 
berishi lozim. Ularning 1 m
2
ga mos keladigan og’irligi 6-8 kg atrofida 
bo’lmog’ligi darkor. 
Ichki koshinlash materiallari tashqi ko’rinish va sirlangan yuza sifatiga 
qarab 3 sortga ajraladi. Ularning suv yutuvchanligi yuqori bo’lib, bu raqam 16% 
dan oshmasligi kerak. Ularning suv shimuvchanligi va issiqqa chidamliligi standart 
talablariga mos bo’lishi zarur. Plitkalarning issiqqa chidamliligini bilish uchun u 
100°C gacha qizdiriladi va temperaturasi 18-20°C bo’lgan suvga tushirilib tez 
sovitiladi. Shu vaqtda plitka yuzasidagi sir qatlami darz ketmasligi lozim. To’g’ri 
to’rtburchak va kvadrat shaklli plitkalar muntazam geometrik shaklda bo’lishi, 
to’g’ri burchakdagi xato 0,5 mm dan oshmasligi shart. Plitkalar yuzining 
qing’irligi birinchi sort uchun 1,0 mm dan oshmasligi ham talab qilinadi. 
Plitkalarning ishlatilishi. 
Polbop keramik plitka, ichki pardozlash plitkasi va fasad plitkalari uy-joy 
va jamoat binolarining sirti va ichki devorlarini qoplab bezash uchun ko’plab 
ishlatiladi. Ulardan Samarqand, Buxoro, Xiva, Shaxrisabz va boshqa shaharlardagi 
arxitektura yodgorliklarini qurishda ham qadimgi ustalar keng foydalanilanishgan. 
Polbop keramika plitkalari pollari ho’llanib va ishqalanib turadi-gan 
xonalar-vestibyul, hammom, hojatxona, kirxona, sanitariya uzellari, oshxo-na va 
boshqalarni qoplash uchun hamda metropoliten, davolash muassasalari, kimyo, 
oziq-ovqat va boshqa sanoat korxonalari pollarini oson yuvish, changdan tozalash, 
namdan himoyalash uchun zarur. Ular amalda suv o’tkazmaydi va tezda ishqalanib 
eyilmaydi. 
Kislotalarga chidamliligi yuqori bo’lganligi tufayli kimyoviy saqlagich va 
apparatlar futerovkasi uchun ham keng ishlatiladi. Lekin kamchiliklari ham 
mavjud-plitkalar mo’rtligi va issiqlik o’tkazuvchanligi talabga nisbatan biroz 
yuqoriroq, o’lchamlari mayda bo’lganligi sababli ularni polga yotqizishga ko’p 
mehnat sarf bo’ladi. 
Binolarning fasadlarini bezashda hamda stokol, belbog’, peshburun, karniz 
kabi fasad elementlari yuzasini qoplashda keramikadan tayyorlanadigan 
plitkalardan keng foydalaniladi. Ular arxitektura echimiga ko’ra bino fasadini 
yoppasiga yoki qisman qoplashlari mumkin. Birinchi holda butun sirtga yoppasiga 
qoplanadi, ikkinchi holda esa fasad elementlarigagina yopishtiriladi. O’rnatilgan 
plitkalarning sirti tekis va to’g’ri bo’lishi, burchaklari uchmagan, qirralari 
sinmagan va yuza sirtida darzlar bo’lmasligi talab qilinadi. Plitkalarning tusi har 
xilligi 10 m dan sezilmaydigan darajada bo’lishi kerak. 
Ichki yuzalarni koshinlashda ishlatiladigan keramik plitkalarning o’lchami 
aniq, shakli muntazam va rangi bir xilda tekis chiqqan bo’lishi lozim. Ichki 
pardozlash plitkalaridagi nuqsonlar fasad plitkalaridagilarga nisbatan ko’zga 
yaxshi tashlanadi. Shuning uchun ularning tashqi qo’rinishlari-yuzasi, burchaklari 
va qirralariga jiddiy talablar qo’yiladi. Ular suv shimmaydigan, o’tga chidamli va 
etarlicha mustahkam bo’lishi lozim. Lekin ulardan pol plitkalariga xos zarb 
ta’siriga bardosh berish va ishqalanishga o’ta chidamlilik talab qilinmaydi. Ichki 

---

139 
pardozlash plitkalaridan shuningdek fasad plitkalaridan talab qilinadigan sovuqqa 
chidamli bo’lish ham talab qilinmaydi.