2 mundarija

17-Mavzu: Keramik quvurlar va kimyoviy bardoshli keramika 
buyumlar ishlab chiqarish texnologiyasi. 
Kanalizatsiya quvurlari o‘lchami katta (diametri 150-600 mm, uzunligi 0,8- 
1,2 m, ba’zi hollarda 2-2,5 m gacha), sopalagi zich va obdon etilgan, ichki va 
tashqi tarafdan glazurlangan bo‘lgani tufayli agressiv suv va «adashgan» 
elektr toki ta’siriga o‘ta chidamli bo‘ladi. Tekstura nuqtai nazaridan olganda 
kanalizatsiya quvurlari qurilish keramikasining dag‘al toshsimon buyumlari 
guruhiga kiradi. Quvurlarning suv yutuvchanligi 9% dan oshmasligi va 
kislotaga turg‘unligi 92% dan kam bo‘lmasligi zarur. Ular 0,2 MPa gidravlik 
bosimga chidamli bo‘lishlari shart. Tashqi siquvchi bosim 250, 400 va 600 mm li 
quvurlarga 
20, 
25 
va 
30 
kN 
ga 
to‘g‘ri 
keladi. 
Kanalizatsiya quvurlarining korxonalar tomonidan ko‘proq chiqariladigan 
turlarining 
o‘lchamlari 
va 
og‘irliklari: 
Ichki 
diametri, 
mm 
150 
200 
250 
300 
350 
400 
450 
500 
Og‘irlik, 
kg 
30 
45 
55 
65 
75 
100 
115 
140 
Drenaj 
quvurlarining 
ichki 
tomoni 
silindr 
shakli, 
silliq, 
glazur 
surtilmagan va rastrubsiz bo‘ladi. Ularning ichki diametri 25 (50) mm dan 250 
mm gacha, devorining qalinligi diametriga bog‘liq holda 8-24 mm (11-25 mm), 

---

99 
uzunligi esa 333 va 500 mm. Quvurlarning tashqi yuzasi silindr yoki olti- va 
sakkiz burchak qirrali shaklda yasaladi. Quvur sopalagi g‘ovakli bo‘lib, suv 
yutuvchanligi 18%dan oshmaydi. Ularning siqilishga chidamliligi 35-5D MPa, 
egilishga chidamliligi 17,5-25 MPa atrofida. Ba’zi adabiyotlarda oxirgi 
raqam 45 MPa gacha borishi qayd etilgan. Sovuqqa bardoshlik 15 sikldan kam 
bo‘lmasligi, agressiv erosti suvlariga chidamlilik yuqori bo‘lishi talab 
qilinadi. 
Sopalakning 
kislotaga 
chidamliligi 
84% 
dan 
yuqori. 
Erosti 
kommunikatsiyalarining suv va boshqa suyuqliklarni oqizib. 
yuborilishini ta’minlovchi asosiy elementlari qatoriga uzoq muddatga va 
korroziyaga chidamli keramik drenaj va kanalizatsiya quvurlari kiradi. 
Drenaj quvurlari qishloq xo‘jaligi, inshoatlar va yo‘llar qurilishiga 
oid meliorativ ishlarni bajarish - tuproqlar, torfli balchiqlar va joylarni 
quritish, erosti suvlarini yig‘ish va uzatish uchun ishlatiladi. Ular 
silindrik shaklga esa bo‘lib, rastrubsiz bir-biriga etkazilgan holda ulanadi. 
Bir so‘z bilan aytganda drenaj quvurlar meliorativ xizmat doirasida suv 
yig‘ish va tarqatish sistemalarining asosiy elementi bo‘lib, ular gruntli 
suvlar 
yig‘ilishi 
va 
oshib 
ketishining 
oldini 
oladi. 
Kanalizatsiya quvurlari xo‘jalik va sanoat kanalizatsiya tarmoqlarida suv 
va ishlab chiqarishning tarkibida ishqor, kislota va kimyoviy tuzlar bo‘lgan 
agressiv suyuq chiqindilarini oqizib yuborish uchun xizmat qiladi. Kanalizatsiya 
quvurlarining 
agressiv 
muhitga 
chidamliligi 
metall, 
asbestotsement, 
beton va temirbetondan yasalgan quvurlarga nisbatan ancha ustun.