2-modul. Bosim datchiklari

Rotametr.

1.49. Расм. Ротаметр схематик кўриниши. 1- шиша трубка, 2- харакатланувчи жисм.
Rotatmetrni kamchiligi shundan iboratki, uni faqat trubani vertikal qismiga qo‘yiladi, ko‘rsatkichini masofaga uzatish va registratsiya qilish imkrniyati yo‘q, yuqori bosimli va yuqori haroratli muhitlarni sarfini o‘lchashda qo‘llab bo‘lmaydi. Ishlash prinsipi sodda, Jism joylashgan shisha trubka konus simon, jismni pastki qismi uchlik,bo‘lib, yuqori qismiga spiral simon arikchalar qilingan. Suyuqlik yoki gaz yuqoriga qarab okadi, Suyuqlik yoki gazni jism yuqori qismidagi spiral simin arikchalaridan o‘tishida jism o‘z uki bo‘ylab aylana boshlaydi, Bu harakat tufayli jism trubkani o‘rtasiga joylashib, trubka devorlariga tegmaydi. Sarf ortishi bilan jism yuqoriga kutarila boshlaydi. Agar joriy sarf kamaysa u pastga tushadi. Bu sarfga mos xolda trubkada joylashish balandligini graduirovkalab qo‘llaniladi.

Taxometrik xisoblagich va sarf o‘lchagichlar.

Bu turdagi sarf o‘lchagichlarda hajmiy sarf o‘lchanib, trubadan o‘tayotgan suyuqlik yoki gazni oqimi tezligiga qarab sarf o‘lchagichni asosiy qurilmasi aylanadi. Asosiy qurilmasini shakliga qarab, sarf o‘lchagichla pparrakli, trubinali, sharikli, halqali va boshqacha bo‘lishi mumkin.
Taxometrik aylantiruvchi qurilmalar miqdor xisoblagich yoki joriy sarf o‘lchagich sifatida qo‘llanishi mumkin. Ularda foydalanuvchi qismiga xisoblagich mexanizmi ulangan. U aylanishlarni yig‘adi. Joriy sarfni ko‘rsatuvchi taxometrlarda aylanuvchi mexanizm yeniga aylanish chastotasini elektr signaliga aylantiruvchi qurilma qo‘yiladi. Bu qurilma sarfga mos elektr signalini chiqaradi. Signallni graduirovkalab, joriy sarfni o‘lchashda foydalanish mumkin.
Massaviy sarfni o‘lchash uchun taxometrik o‘lchagichga joriy haroratni va bosimni o‘lchash tizimlarini ham qo‘shiladi.
Taxometrik sarf o‘lchagichlar individual holat uchun graduirovkalanishi hisobiga aniqligi yuqori, o‘lchash diapazoni katta, o‘lchash natijalarini olish va masofaga uzatish oson. Kamchiligi o‘lchanayotgan muhitni bosimini ma’lum miqdorga kamaytirishi, qo‘yilish joyiga to‘g‘iri uchastka talab qilinishi(10D qo‘yilish joyini oldi tomanida, 3D qo‘yilgan joy davomida.), aylanuvchi qismini kichrayishi va podshipnikini ishdan chiqishi.
Parrkli va trubinali sarf o‘lchagichlar suvklik va gazlarni sarfini o‘lchashda keng qo‘llaniladi. Syukliklarni yapishkoklik koeffitsienti yuqori bo‘lmasligi kerak. Trubinali Sarf o‘lchagichlar katta gaz sarflarini o‘lchashda qo‘llaniladi. Past sarflarda Trubina aylanasligi mumkin.


1.50. Расм. Трубинали сарф ўлчагичлар.
а- тўрт варақли трубинали сарф ўлчагич, б)- бир оқимли, трубинали сарф ўлчагич. 2,3- оқим тўғирлагич, 4- трубина, 5- айлантирувчи қурилма.

15dan 40 mm diametrli trubalarda parrakli, 50 dan 250 mm diametrli trubalarda trubinali sarf o‘lchagichlar qo‘llaniladi. Trubinali sarf o‘tkazgichlarda 5 aylantirish qurilmasi aylanishlar chastotasini impulsga aylantirib beradi. Elektr impulslarini ikkilamchi o‘lchash qurilmasida ifodalanib, miqdoriy sarf aniqlanadi.

1.51. Расм. Трубинали сарф ўлчагичлар айлантириш қурилмалари.
а) бир ўрамли, б) трансформаторли. 1- ўрам, 2- металл ўзак, 3- неметалл труба, 4- ферромагнит трубина парраги.

Rasmda aylantiruvchi qurilmani sxematik ko‘rinishi ifodalangan. Bu aylantirish qurilmasi trubinani aylanishini tebranuvchan elektr signaliga aylantiradi.

1.52. Расм. Камерали трубинали сарф ўлчагич.

Yopishqoqligi katta bo‘lgan (55 10^-6 dan 3 10^-4 m²/s) suyuqliklarni sarfi kamerali Trubin sarf o‘lchagichlar yordamida o‘lchaniladi. Ularni aylanuvchi qismlari oval ko‘rinishida bo‘ladi.