2. мавзу. Замонавий жаҳон сиёсатининг иштирокчилари

Миллий озодлик ҳаракатлари
Миллий озодлик ҳаракатлари - бу мустақил давлат қуриш ҳуқуқи учун курашаётган оз ёки кўп уюшган одамлар гуруҳидир; баъзан улар ўз фаолиятини давлат чегараларидаги автоном ҳудудларда олиб борадилар. Гарчи бундай ҳаракатлар Африка ва Осиёда энг катта бўлган ва шундай бўлиб қолса ҳам, улар барча қитъаларда мавжуд. Масалан, Баск мамлакатидаги ва Сҳимолий Ирландиядаги можаролар узоқ вақт давомида сарлавҳаларни қолдирмаган. Оммавий ахборот воситалари томонидан кузатиладиган бошқа ҳаракатлар - собиқ Югославия ва СССРнинг давлатлари ва давлат тузилмалари, шунингдек, тибетликлар, уйғурлар, курдлар ва айниқса Фалацинликлар. Фалацинни озод қилиш ташкилоти (ПЛО) 1974 йилда БМТда кузатувчи мақомини олди ва 1998 йилда БМТ Бош ассамблеясининг муҳокамаларида қатнашиш ҳуқуқига эга бўлди. ПЛО шунингдек, Араб давлатлари лигаси ва Ислом конференцияси ташкилотининг расмий аъзоси ҳисобланади.
Ҳудудий субектлар
Ҳудудий субектлар тобора халқаро муносабатларнинг иштирокчилари сифатида ҳаракат қилмоқдалар. Сўнгги ўн йилликлар давомида федерал штатларда таълим, маданият ва атроф-муҳитни муҳофаза қилиш каби ўз юрисдикцияларидаги муаммоларни ҳал қилишга имкон берадиган институтларни яратиш жараёни амалга оширилди. Масалан, Квебек, Франкофония мамлакатлари халқаро ташкилотининг мустақил аъзоси бўлди. Эвропа Иттифоқи таркибидаги кўплаб минтақалар ҳам бирлашмалар туздилар. Бундан ташқари, Токио, Лондон, Берлин, Мехико, Гонконг, Сан-Паулу, Лос-Анжелес, Ню-Ёрк, Монреал, Москва, Мумбай ва Сҳанхай каби индивидуал мегаполислар ҳам глобал даражада бевосита рол ўйнайди. Баъзи ҳолларда, бундай шаҳарлар тармоқ бирлашмаларини туздилар ёки ҳаёт, тарих ва маданият билан ўзаро танишиш учун эгизак шаҳарларга айландилар. Ушбу тоифага сиёсий ва иқтисодий таъсири тобора ўсиб бораётган кўплаб диаспоралар киради.
Жисмоний шахслар
Ҳуқуқий нуқтаи назардан, шахсларнинг ҳуқуқлари бир қатор халқаро конвенциялар, хусусан, 1948 йилда Бирлашган Миллатлар Ташкилоти томонидан қабул қилинган Умумжаҳон Инсон ҳуқуқлари Декларацияси ва 1966 йилда БМТ Бош ассамблеяси томонидан қабул қилинган ва кучга кирган иқтисодий, ижтимоий ва маданий ҳуқуқлар тўғрисидаги халқаро пакт билан ҳимоя қилинади. 1976 йил.
Ҳозирда амалда бўлган бир қатор бошқа аниқ халқаро конвенциялар муҳожирларнинг, фуқаролиги бўлмаган шахслар ва қочқинларнинг, дипломатик ва консуллик вакилларининг, шунингдек чет эллик сайёҳларнинг ҳуқуқларини таъминлайди. Бошқа конвенциялар жиноятчиларга, шу жумладан террорчиларга ва уюшган жиноятчиликка тегишли бўлиб, уларнинг фаолияти ҳукуматлар ва халқаро ташкилотларни кўпроқ ташвишга солмоқда.
Глобаллашув умумбашарий характерга эга бўлганда, нуфузли шахслар кўпинча халқаро жамоатчилик иштирокчиларига айланадилар. Бу шахслар сиёсат оламидан (Нелсон Мандела, Тони Блер ёки Билл Клинтон каби собиқ раҳбарлар), уюшган дин (Папа, Далай Лама ва Она Тереза), бизнес, маданият ва кўнгил очиш (телевидение, филм, спорт, мода) дан бўлиши мумкин. ва мусиқа). Улар алоҳида халқаро мақомга эга бўлиб, шу билан халқаро муносабатлар иштирокчилари сафини тўлдирадилар.