2. мавзу. Замонавий жаҳон сиёсатининг иштирокчилари

2.мавзу. Замонавий жаҳон сиёсатининг иштирокчилари
Вақт ўтиши билан ким халқаро муносабатлар иштирокчиси эканлиги ҳақидаги фикр кенгайиб бормоқда. Халқлар давлати пайдо бўлишидан олдин бундай иштирокчилар эркин шаҳарлар, империялар, монархиялар ва феодал республикалар, шунингдек, уюшган динлар ва уларга тегишли бўлган жамоатлар ва Тамплиерлар ордени ва Малта Ордени каби конгрегация ва орданларни ўз ичига олган, савдо ва молия бирлашмаларини эсламаган. фаолияти (Голландиянинг Сҳарқий Ҳиндицон компанияси, 1602 йилда ташкил топган, Италия Уйғониш банклари). 17-асрда халқ давлатлар халқаро муносабатларнинг асосий иштирокчиларига айландилар ва ҳозир ҳам шундай бўлиб келмоқдалар. Замонавий давлатлар кўплаб кўплаб халқаро халқаро ташкилотларни тузмоқда. Бироқ, трансмиллий корпорациялар ва халқаро нодавлат ташкилотлари (ННТ) сингари хусусий ташкилотлар тобора муҳим рол ўйнашмоқда, уларнинг фаолияти кўлами дунё миқёсида катта аҳамиятга эга бўлган турли ҳаракатлар, парацаталлар, гуруҳлар ва таниқли шахслар. Ушбу мақолада иккинчи тур - халқаро муносабатларнинг нодавлат иштирокчилари, давлатлараро ташкилотлар "Халқаро ҳукуматлараро ташкилотлар" мақоласида кўриб чиқилади.
Халқаро муносабатлар иштирокчилари шунчалик кўпайиб кетганки, улар шунчаки содда таърифни шакллантириш ёки улар ҳақида батафсил тасаввурга эга бўлиш деярли имконсиз ишдир. Сҳу билан бирга, асосий халқаро нодавлат иштирокчилари қуйидаги бўлимларда келтирилган тоифаларга гуруҳланиши мумкин.

Ҳукуматлараро Ташкилотлар (ҲТ)
ҲТ замонавий жаҳон сиёсатида энг муҳим омил сифатида намоён бўлишади. Улар универсал характерга эга бўлишлари мумкин. Аслида уларга жаҳондаги ҳар қандай мамлакат аъзо бўлиши мумкин. Халқаро ташкилотлар ўз мақсадига кўра сиёсий, иқтисодий, ҳарбий, ижтимоий ва бошқа соҳаларни ўз ичига олган кенг қамровдаги ҳалқаро муаммоларни бартараф этишга йўналтирилади. Миллатлар Лигаси ва БМТни универсал ташкилотларга мисол қилиш мумкин.
Бошқа турдаги халқаро ташкилотлар ҳам турли мақсадларда фаолият юритишлари назарда тутилган бўлса-да, кўпинча уларга аъзолик бир қатор мезонлар бўйича, кўпинча, географик жойлашув нуқтаи-назаридан қаттиқ чегараланган бўлиши мумкин. Африка Иттифоқи (АИ), Америка давлатлари ташкилоти (АДТ) бунга мисол бўла олади.