2-mavzu: Xorijda,O’zbekistonda ijtimoiy pedagogikaning rivojlanish tarixi. Islom ta’limotida ijtimoiy-pedagogik g’oyalar

15-mavzu: Maxsus (korrektsion) pedagogika asoslari
Reja:
1. Maxsus pedagogikaning predmeti va mohiyati.
2. Maxsus pedagogikaning asosiy vazifa va kategoriyalari.
3. Anomal bolalar bilan olib boriladigan korrektsion ishlar yo’nalishlari.
4. Bola rivojlanishidagi nuqsonlarning turlari.
5. Bola rivojlanishidagi nuqsonlarni tashxislash tamoyillari va metodlari.
6. Ruhiy rivojlanishida nuqsoni bo’lgan bolalarni o’qitish.
7. Nutqida nuqsoni bo’lgan bolalar bilan ishlash.
8.Eshitish qobiliyati buzilgan bolalarni o’qitish.
9. Ko’rishda nuqsoni bo’lgan bolalarni o’qitish.


Maxsus pedagogikaning predmeti va mohiyati. Rivojlanishida turli nuqson (kamchilik)lar bo’lgan o’quvchilarni korrektsion o’qitish va tarbiyalash bilan korrektsion pedagogika (defektologiya) shug’ullanadi.

Ilmiy tushuncha sifatida “maxsus pedagogika” (korrektsion pedagogika) pedagogika fanida rasman e’tirof etilganiga u qadar ko’p vaqt bo’lmadi. Uzoq vaqt davomida pedagogikada “defektologiya” tushunchasi qo’llanib kelingan.

Maxsus pedagogika tarkibiga quyidagi sohalari kiradi:

Pedagogik lug’atda “korrektsiya” (yunoncha “correctiio” – “tuzatish”) tushunchasi pedagogik uslub va tadbirlardan iborat maxsus tizimi yordamida anomal bolalarning psixik va jismoniy rivojlanish kamchiliklarini tuzatish (qisman yoki to’liq) sifatida tushunilishi ta’kidlab o’tiladi^.

Ijtimoiy jamiyat taraqqiyoti tarixi anomal bolalarga bo’lgan insonparvarlik munosabatining uzoq vaqt davomida evolyutsion tarzda shakllanib kelganligini ko’rsatadi.

Qadimgi Spartada rivojlanishi va hulqida nuqsoni bo’lgan bolalar qatl qilingan. Qabilalarning boshliqlari bola tug’ilganda uni sinchiklab ko’rib, uning birorta nuqsonga ega yoki ega emasligini aniqlashardi. Nuqsonli bola Tayget jarligiga tashlab yuborilgan (er.av. IV-V asrlar).
O’rta asrlarda Evropada bola rivojlanishidagi har qanday nuqson yovuz kuchlarning “namoyon bo’lishi” sifatida qabul qilingan, ruhiy kasalliklarga ega kishilar inkvizitsiya gulxanida yondirilgan.
Uyg’onish davridan XIX asrning o’rtalarigacha Evropada defektologiya fani va amaliyoti aqliy rivojlanishida nuqsoni bo’lgan bolalarga ijobiy ijtimoiy munosabat shakllandi. Ularga nisbatan insonparvarlik yondashuvi ilk bor frantsuz shifokori, ruhiy kasalliklar turlarining asoschisi Filipp Pinel (1745-1826 yillar) tomonidan ilgari surilgan. Aqli zaif bolalarni maxsus usullar yordamida o’qitish va tarbiyalash g’oyasini Iogan Genrix Pestalotstsi (1746-1827 yillar) tomonidan asoslandi.
1918 yili Rossiyada birinchi maxsus ta’lim muassasasi (V.P.Kashenko uyi) tashkil etildi.
O’zbekiston Respublikasida korrektsion pedagogika (defektologiya)ning rivojlanish tarixi Rossiya defektologiya fani bilan uzviy bog’liq. Ayni vaqtda respublikada anomal bolalar uchun maxsus ta’lim muassasalari (ko’zi ojiz hamda kar bolalar uchun maktab-internatlar, aqli zaiflar uchun yordamchi maktab-internatlar) faoliyat olib bormoqda. 1967 yili Nizomiy nomidagi TDPU Pedagogika va psixologiya fakultetida defektologiya bo’limi ochilib, pedagog-defektologlarni tayyorlash yo’lga qo’yildi.