2-Мавзу: «Шахс ва ташкилот» КЎргазмали қуроллар бошқарув услуби

«Жамоа беихтиёрлиги». Карл Юнг Зигмунд Фрейд ғоясини ривожлантирди ва ўзига хос тўлдирди. У инсоннинг хулқ-атвори нафақат унинг истак-хоҳишлари билангина эмас, балки унинг тажрибаси, турмушида ишлаб чиқилган мақсадлари тизими билан ҳам белгиланади, деб таъкидлайди.
Юнг шахснинг психологик типи («архетиплар» - объектнинг фаҳмлашда руҳий туғма хусусиятлар), шунингдек, экстравертлик (ташқи, ҳақиқий оламга йўналтириш) ва интровертлик (маънавий, ички оламга йўналтириш) тушунчаларини илгари сурди. Шуни қайд этиш жоизки, ҳар бир инсон руҳияти экстраверсияга ҳам, интроверсияга бўлинади, фақат уларнинг бу ортиқчалигини шахснинг фикрлаш типида белгилаб беради.




И.П.Павлов, Д.Б.Уотсон, Б.Ф.Скиннер асарларида рағбат ва жазо тизими чуқур илмий асослаб берилади, ижрочи фаолиятининг мантиқий доираси унинг қобилиятига қараб далиллар билан аниқлаб берилади, раҳбар ва унинг қўл остида ишловчилар ўртасида қарама-қарши алоқа бўлиши зарурлиги асосланади.
Ўқитиш назарияси (шартли рефлекслар назарияси) асосида рефлекс тушунчаси ётади, яъни бунда организм аъзоларининг ташқи олам таъсирига бўлган жавоби берилади. Рефлекслар туғма(шартсиз) ва тажрибада орттирилган турларга бўлинади. Миянинг қуйи бўлимларида жойлашган асаб тизимининг туғма алоқалари аввало айрим беихтиёр ҳаракатларда, туйғулар, ҳис-ҳаяжонлар, истак-хоҳишларнинг мураккаб уйғунлигида содир бўлади, ирода ва қатъиятни талаб қилувчи ҳаракатларни шакллантиради.





Ломброзонинг «жиноятчи шахси»
Шахсга яна бир нуқтаи назар ҳақида эслатиб ўтиш жоиз. Италиялик суд психиатри ва криминалисти, криминология ва жиноят ҳуқуқида антропологик йўналиш асосчиси Чезаре Ломброзо (1835-1909) томонидан шахс табиати билан боғлиқ таълимот таклиф этилди. 1876 йилда Ломброзо ўзининг катта шов-шувларга сабачи бўлган «Жиноят одами» китобини нашрдан чиқаради. Бу китобда баъзи бир атавистик хусусиятлар (туғилганидаёқ бўлган) кучи остида жиноят қилишга мойиллиги бор инсон типи ҳақида айтилади.